Δανεισμός δικαίων - δανεισμός λέξεων

Το αριστουργηματικό πλοίο από κρύσταλλα και πέρλες είναι στην είσοδο του Μουσείου Μπενάκη.

Από το βιβλίο μου "Δικαιικές επιρροές στο πλαίσιο του Συγκριτικού Δικαίου", Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2013, σ. 60 - 61:

Δανεισμός δικαίων – δανεισμός λέξεων

            Κάποιες γλώσσες όπως και κάποια δίκαια είναι σε συνεχή κίνηση, επισημαίνεται. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διαφόρους λόγους, ιστορικά, πολιτικά, οικονομικά εξηγούμενους. Κατά μια άποψη, που δείχνει επηρεασμένη από τη θεωρία του εξελικτισμού, η κίνηση αυτή, όπως γενικότερα η οποιαδήποτε μεταβολή στο δίκαιο ή στη γλώσσα, μπορεί να είναι είτε αναπτυξιακή είτε εκφυλιστική[1].

            Αλλά και ο Rodolfo Sacco επισημαίνει: «Τα δίκαια και οι γλώσσες διαφέρουν. Έχουμε μια εξήγηση για το δεδομένο αυτό;»[2].

            Η εξήγηση, σημειώνει, βρίσκεται στη φύση των πραγμάτων. Καθετί που είναι πραγματικό, κυριαρχείται από τη διαφορετικότητα. Και αυτό, πιστεύει, ισχύει και για το υλικό πραγματικό αλλά και για το πολιτισμικό πραγματικό. Η διαφορετικότητα προέρχεται από την ποικιλότητα, από την κίνηση (la diversita proviene dalla variazione, dal mutamento).

Πού θα είμαστε χωρίς την ποικιλότητα, ρωτάει. Χωρίς την ποικιλότητα, ο homo habilis δεν θα είχε ποτέ διαδεχθεί τον αυστραλοπίθηκο. Αν η γλώσσα δεν είχε θελήσει να «εκραγεί» για να δώσει θέση σε χιλιάδες διαφορετικές γλώσσες, θα είχε παραμείνει αυτό που ήταν κατά τη στιγμή της πρώτης εμφάνισής της, στην ουσία δηλαδή ένα σύνολο πέντε ή έξι φωνηέντων. Αν το δίκαιο δεν είχε θελήσει να «εκραγεί» για να δώσει θέση σε χιλιάδες διαφορετικά συστήματα, θα έπρεπε να είχε μείνει αυτό που ήταν κατά τη στιγμή του εξανθρωπισμού του homo habilis.

Η ποικιλότητα, πιστεύει, δεν σταματά όταν διανύσει μια συγκεκριμένη διαδρομή. Η πρόοδος δεν στοχεύει στην επίτευξη μιας στατικής κατάστασης η οποία θα αποτελεί προϊόν μιας οριστικής ισορροπίας. Αντίθετα, κάθε νέα τακτοποίηση παράγει νέες ανισορροπίες, δηλαδή καταστάσεις ευνοϊκές για επόμενους νεωτερισμούς.

Πιστεύει, εξάλλου, ότι στη δυναμική των πολιτισμών, η μίμηση έχει πρωτεύουσα θέση. Δεν θεωρεί απαραίτητο να διακρίνουμε μεταξύ αυθόρμητης μίμησης (imitazione spontanea) και μίμησης επιβληθείσας (imitazione imposta) από μια στρατιωτική κατάκτηση ή από μια πολιτική επικυριαρχία. Και οι δύο μιμήσεις, ισχυρίζεται, οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα και αυτό αποδεικνύεται από το ότι τόσοι πολλοί λαοί αφομοίωσαν τη Λατινική γλώσσα και τόσες πολλές χώρες «εφάρμοσαν» τον Code Napoléon[3].

---

[1] N.J. Jamieson, Legal Transplants: Word-Building and Word-Borrowing in Slavic and South Pacific Legal Discourse, (2011) 42 VUWLR 417, 419.

[2] R. Sacco, Il diritto tra uniformazione e particolarismi, Università degli Studi Suor Orsola Benincasa. Facoltà di Giurisprudenza, Editoriale Scientifica, 2011, 10.

[3] Γαλλικά το αναφέρει, βλ. R. Sacco, Il diritto tra uniformazione e particolarismi, Università degli Studi Suor Orsola Benincasa. Facoltà di Giurisprudenza, Editoriale Scientifica, 2011, 18.

Και λόγω των ημερών,

Johann Senastian Bach, Weihnachtsoratorium:

https://www.youtube.com/watch?v=ZlHNKpwqHx0