Εικαστικά και άλλα...

Εικαστικά στιγμιότυπα της φύσης και του ανθρώπου. Μπουκαμβίλιες (τις λατρεύω, είναι προφανές!) στο Ναύπλιο (οι 3 πρώτες φωτογραφίες) και στο Άργος (η 4η φωτογραφία).

Αναρωτιέμαι τί σκέφτονται όταν (αν τυχόν) με βλέπουν οι άνθρωποι να φωτογραφίζω τις μπουκαμβίλιες τους!!

Μια φίλη, εικαστική καλλιτέχνις, η Μαργαρίτα Πέτροβα, μου είχε ζητήσει να γράψω ένα κείμενο για την έκθεσή της που εγκαινιάζεται αύριο, στην Ελευσίνα:

Δέχθηκα με μεγάλη χαρά. Ιδού το κείμενο:

Ο καλλιτέχνης, λέει ο Rothko, έχει αποδεχθεί τη μοίρα του με ανοιχτά τα μάτια και πιθανότατα δεν επιθυμεί καμία ανταμοιβή για τη «θυσία» αυτή, καμία ελεημοσύνη. Δεν θέλει τίποτε άλλο, παρά μόνο την κατανόηση και την αγάπη του έργου του.

Η τέχνη είναι μια μορφή δράσης και οι στόχοι της προσδιορίζονται από τους ποιητές και τους φιλοσόφους. Η τέχνη είναι επικοινωνία, ένα εικαστικό έργο αποτελεί δήλωση του δημιουργού του, αναφορικά με το πώς αυτός προσλαμβάνει την πραγματικότητα.

Το έργο τέχνης που δημιουργεί ο καλλιτέχνης αποκτά στη συνέχεια μια δική του ζωή, καθίσταται προσωπικότητα, αυτόνομο υποκείμενο, το οποίο, κατά τον Kandinsky, διάγει έναν ουσιαστικά πραγματικό βίο, είναι ένα Ον και όχι μια αδιάφορη και τυχαία εμφάνιση.

Οι «Οικο-ιστοί», τα «πλαίσια/frames», το «Κουκλόσπιτο» της Μαργαρίτας Πέτροβα έχουν ζωή δική τους, συγχρόνως όμως φανερώνουν την ιστορία που θέλησε η δημιουργός τους να μας διηγηθεί. Η ακινησία του αποτελέσματος περιέργως φανερώνει τη ροή της διαδικασίας. Το μεγάλο στοίχημα κάθε μορφής τέχνης, έγραφε η Virginia Woolf στο ημερολόγιό της, είναι να επιτύχει ταυτοχρόνως δύο πράγματα ασύμβατα μεταξύ τους: να παρουσιάσει ένα σχήμα διαρκές και κλειστό, να διατηρήσει μια εικόνα ή μια στιγμή ή μια ψυχική κατάσταση και συγχρόνως να υπονοήσει τη ρευστότητα, την κίνηση και τη ζωή που προχωράει.

Επεξεργάζεται κάθε φορά η Πέτροβα μια δυνατότητα και μας δίνει πολλαπλά και ποικίλα αποτελέσματα για το ίδιο θέμα. Αφηγείται και ερμηνεύουμε. Γοητεύθηκα από τα στοιχεία του «Οίκου» και τρυπήθηκα από τα αγκάθια στο μαξιλάρι. Τα πλαίσια θα μπορούσα να τα δω ως περιορισμό, όμως δεν τα είδα έτσι: έδωσαν τροφή στη φαντασία μου και με συνάρπασε αυτό που κάθε φορά πλαισιώνεται αλλά και αυτό που σπάει το πλαίσιο. Το κουκλόσπιτο με έκανε να νοιώσω όπως όταν ήμουν μικρή: με γοήτευε σαν μινιατούρα ζωής, αλλά δεν με εμπόδιζε να δω και τον κόσμο γύρω του. Η πραγματικότητα, συχνά δύσκολη, και η φαντασία πάντα συνυπήρχαν, πάντα συνυπάρχουν.

Κατά τον Danto, μόνο μέσω μιας ερμηνείας καθίσταται έργο τέχνης ένα υλικό αντικείμενο, είναι η ερμηνεία ο μοχλός που υπερυψώνει ένα αντικείμενο έξω από τον πραγματικό κόσμο και το τοποθετεί στον κόσμο της τέχνης. Η «σύμπτωση των ερμηνειών» καλλιτέχνη και θεατή, πιστεύει, είναι αυτό που θα πρέπει να στοχεύουμε, παρά να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε ποιες είναι οι προθέσεις των καλλιτεχνών.

Είναι εφικτή μια τέτοια σύμπτωση ερμηνειών; Είναι απαραίτητη; Το έργο τέχνης, έλεγε ο Heidegger, είναι μεν ένα ολοκληρωμένο πράγμα, αλλά λέει και κάτι άλλο, «άλλο αγορεύει». Αν καταλάβουμε αυτό το άλλο, η εικόνα θα είναι πλήρης. Σε κάθε περίπτωση όμως, τα έργα τέχνης δεν παύουν να υπάρχουν και να συν-κινούν. Η Μαργαρίτα Πέτροβα κερδίζει το στοίχημα, πιστεύω.

                                                                                  Ελίνα Ν. Μουσταΐρα

                                                                      Αν. Καθηγήτρια Νομικής ΕΚΠΑ

                                                       Όταν η φύση γίνεται τέχνη...