Ασία - Asia

Δεν είχα σκοπό να γράψω σήμερα. Συγχύστηκα όμως, ακούγοντας κάτι στο ραδιόφωνο, όπως ερχόμουν Αθήνα. Κάποιος δημοσιογράφος, που θεωρεί εαυτόν πολιτικό αναλυτή, μιλούσε με έναν καλεσμένο, μάλλον πανεπιστημιακό, και τον ρωτούσε τη γνώμη του για τη διεθνή πολιτική κατάσταση, λέγοντάς του πως διαπιστώνει ότι εντείνει την παρουσία της η Κίνα (και χρησιμοποίησε ως επιχείρημα και τη διεκδίκηση των νησιωτικών εδαφών από την Ιαπωνία, διαμάχη καθόλου καινούρια όμως...), ενώ βλέπει "σιωπή" εκ μέρους της Ινδίας! Τώρα, το "ενώ" δεν νομίζω ότι το κατάλαβα - ποιος είπε ότι βαίνουν παράλληλα οι πολιτικές κινήσεις των διαφόρων κρατών; Το χειρότερο όμως ήταν πως είπε ότι, εντάξει, έσπασε κάπως αυτή η "σιωπή" και ακούσαμε νέα της Ινδίας, λόγω ..μιας σύλληψης διπλωμάτη και - ασύλληπτο το ότι το είπε, αλλά αληθινό! - και λόγω του δυστυχήματος στο τρένο, με τους πολλούς νεκρούς!! Το δυστύχημα και οι νεκροί αποτελούν "παρουσία" της Ινδίας στη διεθνή πολιτική σκηνή;;;;....
Είναι στα καλά τους;;;;;;;

Η Ινδία είναι μια τεράστια υπόθεση... Πολύ σύντομα θα αναρτήσω ένα μικρό απόσπασμα από κείμενό μου για αυτήν. Σήμερα λέω να αναρτήσω ένα πολύ μικρό απόσπασμα από το τελευταίο μου βιβλίο, για την Κορέα - και σε σχέση με την Ιαπωνία -, η οποία Κορέα (και με τα δύο τμήματά της) όντως έχει σημαντικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις.

Και ως πλαίσιο στα των Ασιατικών αυτών νομικών πολιτισμών, δείτε φωτογραφίες και βίντεο από την υπέροχη χορογραφία του Jiri Kylian, με θέμα ένα αρχαίο Ιαπωνικό μύθο, την Kaguyahime - "Πριγκίπισσα του φεγγαριού":

http://www.youtube.com/watch?v=ztpUnwXdZxY

(από το βιβλίο μου "Δικαιικές επιρροές στο πλαίσιο του Συγκριτικού Δικαίου", Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2013, σ. 113-117):

"Η Ιαπωνία ως αποικιοκράτης - Κορέα

            Ιδιαίτερη περίπτωση μεταφύτευσης δικαίου, έμμεσης και άμεσης, αποτελεί η Κορέα. Από πολύ παλαιά ήταν χώρα φοροϋποτελής στην Κίνα, αναντίρρητα δε οι Κορεάτες ιθύνοντες όριζαν εαυτούς ως απλούς βασιλείς (wang) έναντι του ενός και μοναδικού αυτοκράτορα (huangdi) της Κίνας[1].

            Η κυρίαρχη εξωτερική επιρροή στην Κορεατική κοινωνία ήταν ο Βουδδισμός. Ήδη από το 788 μ.Χ., επί βασιλείας της δυναστείας Silla (η οποία διήρκεσε από το 57 π.Χ. μέχρι το 935 μ.Χ.), είχε τεθεί ένα υπαλληλικό σύστημα διοίκησης βασισμένο στο πρότυπο της σύγχρονης Κινεζικής δυναστείας Tang (618-907 μ.Χ.). Όλο και περισσότεροι Κορεάτες σπούδαζαν στην Κίνα, οπότε αυξήθηκε η επιρροή της Κίνας στην Κορέα κατά τη διάρκεια της δυναστείας Koryo (918-1392 μ.Χ.).

            Από το 1392 μέχρι το 1910, υπό τη δυναστεία Choson, η Κορέα διαμορφώθηκε κοινωνικά και διοικητικά ακόμα εντονότερα με πρότυπο την Κίνα και αντίστοιχα τον Κομφουκιανικό πολιτισμό. Ο βουδδισμός, ο οποίος ίσχυε σχεδόν επίσημα μέχρι τότε, αγνοήθηκε και σχεδόν καταδιώχθηκε από την επίσημη εξουσία η οποία, αντιγράφοντας την Κίνα, υιοθέτησε τη Νέο-Κομφουκιανική ορθοδοξία του Zhu Xi. Αυτό, μεταξύ άλλων σήμαινε ότι ακολουθούσε πλέον η Κορέα ένα σύστημα συγγένειας αυστηρά πατρικής γραμμής, ως βάση για την κοινωνική και πολιτική της τάξη, ενώ παραδοσιακά η Κορέα είχε ελαστικές έννοιες συγγένειας, σεβόταν τη μητρική γραμμή και η κοινωνική θέση της γυναίκας ήταν σχετικά υψηλή[2].

            Όπως τονίζεται, είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η Κορέα, όπως και άλλες χώρες της Ανατολικής Ασίας, είχε μεγάλο σεβασμό στις γραπτές πηγές του δικαίου. Η σύνταξη και αναθεώρηση των κωδίκων ήταν βασική προτεραιότητα της δυναστείας Choson. Το 1397 θεσπίστηκε ένας γηγενής διοικητικός και ποινικός κώδικας, ο Kyongje yukchon. Κατέστη η βάση για το μεγαλύτερο νομοθετικό επίτευγμα της πρώτης περιόδου της δυναστείας αυτής, τον Kyongguk taejon (Μέγας Κώδικας για τη Διοίκηση της Χώρας).

            Αυτός ο Κώδικας, ο οποίος ολοκληρώθηκε το 1471, παρέμεινε το κεντρικό δίκαιο καθ’όλη τη διάρκεια της δυναστείας και αναθεωρήθηκε, επεκτάθηκε και συμπληρώθηκε αρκετές φορές: το 1746, ως Sok taejon (Συμπληρωματικός Σπουδαίος Κώδικας), το 1785, ως Taejon t’ongp’yon (Μέγας Κώδικας για τη Διακυβέρνηση του Κράτους) και το 1865, ως Taejon hoet’ong (Σπουδαίος Κώδικας για τη Διακυβέρνηση του Κράτους).

            Οι κώδικες αυτοί, ακολουθούσαν πιστά τη δομή και μέχρι ένα σημείο και το περιεχόμενο του ποινικού κώδικα της Κινεζικής δυναστείας Ming[3]. Το πρώτο άρθρο του ποινικού τμήματος του Kyongguk taejon όριζε ρητά ότι ο Ta Ming lü (Μέγας Κώδικας Μινγκ) θα ήταν το βασικό δίκαιο της δυναστείας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η εξάπλωση του Κινεζικού δικαίου στην Κορέα έλαβε μορφή μιας συνολικής και όχι αποσπασματικής υποδοχής του Κινεζικού κώδικα. Βέβαια, οι ιστορικοί επισημαίνουν ότι σε περιπτώσεις σύγκρουσης νόμων, αυτοί που είχαν προτεραιότητα ήσαν οι Κορεατικοί.

            Κατά τα πεντακόσια έτη της διακυβέρνησης από τη δυναστεία Choson, εξελίχθηκαν σημαντικά οι Κώδικες που είχε αυτή θεσπίσει, όμως ήταν αναμφισβήτητη η σημασία του Κινεζικού δικαίου στη διοίκηση της παραδοσιακής Κορεατικής δικαιοσύνης[4].

Το 1905, η Κορέα κατέστη προτεκτοράτο της Ιαπωνίας[5] και το 1910 προσαρτήθηκε από αυτήν, παραμένοντας αποικία της μέχρι το 1945. Όπως επισημαίνεται, η μετάβαση, μετατροπή της Κορέας από νομικό σύστημα που ανήκε στην Κινεζική νομική παράδοση, σε σύστημα ανάλογο των ευρωπαϊκών ηπειρωτικών δικαίων, έλαβε χώρα κυρίως κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας των Ιαπωνίας επί της επικράτειά της[6].

Από τη στιγμή που η Κορέα έγινε προτεκτοράτο της Ιαπωνίας, η Ιαπωνία άρχισε να καταγράφει τους παλαιούς νόμους της Κορέας, τις τελετουργικές συνήθειες και τις λαϊκές συνήθειες.

            Η ιδέα του εθίμου, ως πηγής δικαίου, ήταν ανύπαρκτη στα εδάφη της παραδοσιακής Ανατολικής Ασίας που περιλαμβάνονταν στην αυτοκρατορική Κινεζική νομική σφαίρα, η οποία είχε κυρίως συστήματα ποινικού κρατικού δικαίου. Αφού η Ιαπωνία ανακήρυξε το έθιμο ως πηγή δικαίου στην επικράτειά της, μετέφερε το εννοιολογικό πλαίσιο του εθιμικού δικαίου και στην αποικία της, την Κορέα[7]. Μέσω του συστήματος εθιμικού δικαίου που κατασκεύασε το αποικιακό καθεστώς, επιδιώχθηκε να συμφιλιωθεί κατά κάποιον τρόπο το παραδοσιακό δίκαιο της Κορέας με την επιβληθείσα Ιαπωνική έννομη τάξη. Δηλαδή, το κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργηθέν αποικιακό εθιμικό δίκαιο χρησίμευσε ως ένα ενδιάμεσο καθεστώς μεταξύ παράδοσης και των απαιτήσεων του σύγχρονου αστικού δικαίου, όσο η αποικιακή νομολογία διαπραγματευόταν τη συνύπαρξη νέου και παλαιού δικαίου[8].

            Ο πρώτος Κορεατικός Αστικός Κώδικας μετά την ανεξαρτησία του κράτους δημιουργήθηκε το 1958 και τέθηκε σε ισχύ το 1960. Ανακήρυξε το εθιμικό δίκαιο επίσημη πηγή δικαίου, ισότιμη των γραπτών νόμων. Θεωρείται ειρωνικό το ότι η επίκληση του κύρους του εθιμικού δικαίου εντός της παραδοσιακής έννομης τάξης, είχε στην πραγματικότητα αποικιακή προέλευση. Δηλαδή, αυτό που οι Κορεάτες ιστορικοί του δικαίου αναφέρουν ως Κορεατικό εθιμικό δίκαιο, ήταν μια ιστορική κατασκευή από την πλευρά των Ιαπώνων νομικών στους οποίους είχε ανατεθεί το καθήκον να διαμορφώσουν στην αποικία μια σύγχρονη έννομη τάξη[9].

---

[1] T. Ruskola, The East Asian legal tradition, in: The Cambridge Companion to Comparative Law (M. Bussani/U. Mattei, eds), Cambridge University Press, 2012, 257, 269.

[2] Βλ. και T. Ruskola, The East Asian legal tradition, in: The Cambridge Companion to Comparative Law (M. Bussani/U. Mattei, eds), Cambridge University Press, 2012, 269-270, ο οποίος σημειώνει ότι τροποποιήθηκαν τότε οι παραδοσιακές ρυθμίσεις του γάμου, θεσπίστηκαν προνόμια του πρωτότοκου γιού και καταργήθηκε μια ιστορική παράδοση κληρονομικών δικαιωμάτων των νεότερων γιών αλλά και των θυγατέρων.

[3] Για τη δυναστεία αυτή, βλ. και Ε.Ν. Μουσταΐρα, Συγκριτικό Δίκαιο και Πολιτιστικά Αγαθά, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2012, 93.

[4] M.S-H. Kim, Law and Custom in Korea: Comparative Legal History, Cambridge University Press, 2012, 22.

[5] Όπως είχαν αναγκάσει την ίδια οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις να «ανοίξει», έστειλε και η Ιαπωνία δικές της δυνάμεις για να «ανοίξει» την Κορέα, το 1876. Το 1894, Κίνα και Ιαπωνία, ανταγωνιζόμενες για το ποια θα κινεί τα νήματα στην Κορέα, κήρυξαν πόλεμο. Η Κίνα θεωρούσε ότι δεν θα ήταν σοβαρός αντίπαλος η Ιαπωνία, αλλά τελικά αναγκάσθηκε να ζητήσει ειρήνη, το 1895. Η καταπληκτική αυτή στρατιωτική επιτυχία της Ιαπωνίας, της επέτρεψε όχι μόνο να αποκτήσει τον έλεγχο επί της Κορέας αλλά και να προσαρτήσει την Ταϊβάν, να αποκτήσει τμήμα της Μαντζουρίας καθώς και να λάβει μεγάλη αποζημίωση. Για κάποιο διάστημα, η Ιαπωνία είχε τη δυνατότητα να ασκήσει στην Κορέα κάτι που έμοιαζε με τον ιμπεριαλισμό του ελεύθερου εμπορίου. Στη συνέχεια όμως, επειδή οι Κορεάτες συνεργαζόμενοι δεν ήσαν σε θέση να εκπληρώσουν όλες τις απαιτήσεις της Ιαπωνίας και επειδή οι Δυτικές αυτοκρατορίες παρείχαν εναλλακτικούς συνδέσμους στους Κορεάτες, η Ιαπωνία ενέτεινε τον βαθμό εισβολής της και εν τέλει το 1910 προσάρτησε την Κορέα, βλ. J. Burbank/F. Cooper, Empires in World History. Power and the Politics of Difference, Princeton University Press, Princeton and Oxford 2010, 302.

[6] Είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι η πρώτη μεταφύτευση αλλοδαπού δικαίου στην Ιαπωνία θεωρείται πως έγινε με τη μετανάστευση εκεί, ανθρώπων από την Κορεατική χερσόνησο, κατά τον 3^ο αιώνα μ. Χ. Επίσης θεωρείται ότι επηρέασαν την εξέλιξη του Ιαπωνικού δικαίου και επόμενα, χρονικά, ρεύματα μεταναστών από την Κορεατική χερσόνησο, κυρίως με την εισαγωγή του Βουδδισμού, τον 6^ο αιώνα μ.Χ. αλλά και με τη μεταφορά στην Ιαπωνία άγνωστων για τους Ιάπωνες τεχνικών αγροκαλλιεργειών και βιοτεχνιών.

[7] Αντίστοιχα έδρασε και στην Ταϊβάν, όπου ανέλαβε μια «μνημειώδη επιχείρηση», το «Διοικητικό Δίκαιο της Αυτοκρατορίας Qing» (Shinkoku Gyoseiho), με το οποίο προσπάθησε να πραγματοποιήσει τη μεγάλη της φιλοδοξία, τον μετασχηματισμό του Κινεζικού δικαίου και της πολιτικής που ίσχυαν στην Ταϊβάν, όταν την προσάρτησε η Ιαπωνία, βλ. και C.-Y. Huang, Enacting the “Incomprehensible China”: Modern European Jurisprudence and the Japanese Reconstruction of Qing Political Law, L.&Soc.Inq. 33 (2008) 955, 961-962, ο οποίος σημειώνει επίσης, ότι ενώ η Ιαπωνία αρχικά σχεδίαζε να εφαρμόσει ένα μοντέλο εξομοίωσης στην Ταϊβάν, ανάλογο εκείνου που είχε εφαρμόσει η Γαλλία στην Αλγερία, τελικά υιοθέτησε το Βρετανικό μοντέλο, κατόπιν συμβουλής του William Montague Hammett Kirkwood, νομικού συμβούλου του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Ιαπωνίας. Αφορμή για την υιοθέτηση αυτού του μοντέλου ήταν οι άγριες μάχες μεταξύ των Ιαπωνικών στρατευμάτων και ομάδων αντίστασης στην Ταϊβάν, μετά την κατοχή της από την Ιαπωνία. Το Βρετανικό αποικιακό μοντέλο σήμαινε ότι θα διοικούνταν η Ταϊβάν ως αποικία και θα είχε η αποικιακή διοίκηση δικαιοδοσία έκδοσης ειδικής για την αποικία νομοθεσίας.

[8] M.S-H. Kim, Law and Custom in Korea: Comparative Legal History, Cambridge University Press, 2012, 1.

[9] M.S-H. Kim, Law and Custom under the Choson Dynasty and Colonial Korea: A Comparative Perspective, J.As.Stud. 66 (2007) 1067 επ.; M.S.-H. Kim, Customary Law and Colonial Jurisprudence in Korea, 57 A.J.C.L. 205 επ. (2009)".

Και λόγω των ημερών, σας αφιερώνω θεϊκή μουσική: Το Ορατόριο των Χριστουγέννων, του Bach.

http://www.youtube.com/watch?v=BRT-89XqPhw