Scandinavia

Οι ..καλλιτέχνες φωτογράφοι της ανάρτησης αυτής είναι οι καλοί φίλοι και συνάδελφοι Jaakko Husa (Φινλανδός, δικές του η πρώτη και η τρίτη) και Rolf Dotevall (Σουηδός, δική του η δεύτερη).

                                       Ανατολή στην Αρκτική, πρώτη ημέρα του 2015

                                       Παγωμένη λίμνη στη Σουηδία, πριν λίγες ημέρες

(από το εγχειρίδιό μου "Συγκριτικό Δίκαιο" που διανέμεται στους προπτυχιακούς φοιτητές)

Σκανδιναυικά νομικά συστήματα

            Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τα δίκαια της Σουηδίας, Νορβηγίας, Δανίας, Φινλανδίας και Ισλανδίας. Διακρίνονται τα δίκαια αυτά για τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα καθώς και για το ότι δεν υιοθέτησαν στοιχεία του ρωμαϊκού δικαίου. Είναι πράγματι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αφομοίωσαν πολύ λίγα στοιχεία αλλοδαπών δικαίων. Ειδικά όσον αφορά το ρωμαϊκό δίκαιο, σημειώνεται ότι δεν είχε καμμία επιρροή ούτε στη Σουηδία ούτε στη Νορβηγία. Μια κάποια επιρροή φαίνεται πως δέχθηκε το δίκαιο της Δανίας.

            Επίσης ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι δεν είχε καμμία επιρροή στην κωδικοποίηση του δικαίου στα κράτη αυτά, ο Ναπολεόντειος Κώδικας. Η πρωτοτυπία και η ενότητα των νομικών τους συστημάτων, διευκόλυνε τη νομοθετική ενοποίηση σε ορισμένα ζητήματα.

            Κοινή ιστορική βάση των δικαίων αυτών των κρατών, είναι το παλαιό γερμανικό δίκαιο[1], από το οποίο στη συνέχεια διαφοροποιήθηκαν σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό.

            Κατά τα τέλη του 17^ου αιώνα, άρχισε μια κωδικοποίηση στη Δανία και στη Νορβηγία, και κατά τον 18^ο αιώνα, στη Σουηδία. Οι κωδικοποιήσεις αυτές προηγήθηκαν των αντίστοιχων κωδικοποιήσεων όλων των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Κανένα όμως από τα σκανδιναυικά κράτη δεν απέκτησε κώδικα του είδους του γαλλικού Code civil ή του γερμανικού Bürgerliches Gesetzbuch. Τα δίκαια στα κράτη αυτά δεν τείνουν προς την εννοιοκρατία και την κατασκευή ευρέων θεωρητικών συστημάτων[2]. Θα μπορούσε να πει κανείς πως η νομική σκέψη στα σκανδιναυικά κράτη εμπνέεται από την ιδέα της απλότητας, είναι, δηλαδή, αρκετά ρεαλιστική.

            Η αυτόνομη ανάπτυξη των δικαίων των κρατών αυτών δεν σημαίνει ότι ήσαν απολύτως απομονωμένα από τα ευρωπαϊκά ηπειρωτικά δίκαια. Ήδη, άλλωστε, από τον 17^ο αιώνα υπήρχαν στενές σχέσεις μεταξύ των νομικών της Σουηδίας και της ηπειρωτικής Ευρώπης.

            Η ιδέα του κοινού ιστορικού και πολιτιστικού παρελθόντος των σκανδιναυικών κρατών, αλλά και η αύξηση των μεταξύ τους εμπορικών και άλλων συναλλαγών, οδήγησε τα κράτη αυτά, ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα, σε στενή συνεργασία στον τομέα της νομοθεσίας. Οι σχετικές εργασίες διευκολύνονταν από το ότι οι γλώσσες των κρατών αυτών – εκτός από τη φινλανδική – μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, οπότε οι νομικοί δεν είχαν πρόβλημα συνεννόησης[3].

            Η συνεργασία αυτή είχε ως αποτέλεσμα να τεθούν σε ισχύ στα κράτη αυτά αρκετοί ομοιόμορφοι νόμοι, οι οποίοι αφορούν κυρίως θέματα εμπορικού δικαίου. Επίσης και στον τομέα του οικογενειακού δικαίου υπήρξαν κάποια αποτελέσματα, αν και στον τομέα αυτόν οι εθνικές αποκλίσεις είναι πολύ πιο έντονες[4]. Εν τούτοις, είναι αξιοσημείωτο το ότι στα κράτη αυτά κατοχυρώθηκαν βασικές αρχές, όπως η ισότητα των συζύγων, η ίση μεταχείριση τέκνων εντός και εκτός γάμου, το κληρονομικό δικαίωμα του επιζώντος συζύγου, πολύ νωρίτερα από ό,τι στην ηπειρωτική Ευρώπη, όπου τα ζητήματα αυτά έγιναν αντικείμενο σκέψεων περί σχετικών νομοθετικών μεταρρυθμίσεων, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο[5].

---

[1] K. Zweigert/H. Kötz, 272.

[2] J. Husa/K. Nuotio/H. Pijlajamäki, 9-10.

[3] Η δανική, η νορβηγική και η σουηδική έχουν τόσο στενή σχέση μεταξύ τους, ώστε καταλαβαίνουν την καθεμιά σε γενικές γραμμές και οι κάτοικοι των άλλων κρατών. Η σουηδική είναι μια από τις δύο επίσημες γλώσσες στη Φινλανδία και πολλές φορές χρησιμοποιείται από τη φινλανδική νομική κοινότητα, αν και κυρίαρχη γλώσσα παραμένει η φινλανδική. Επίσης, η δανική γλώσσα είναι κατανοητή στην Ισλανδία. Η εξήγηση αυτών των ομοιοτήτων είναι κυρίως ιστορική, βλ. και U. Bernitz, What is Scandinavian Law? Concept, Characteristics, Future, Scandinavian Studies in Law 50 (2007) 13, 16.

[4] Αυτό είναι κάτι που ισχύει για όλα τα δίκαια του κόσμου. Οι ρυθμίσεις του οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου, κατά κανόνα «σφραγίζονται» από τις πεποιθήσεις και παραδόσεις του κάθε λαού, είναι χαρακτηριστικές της ιδιαιτερότητάς τους.

[5] K. Zweigert/H. Kötz, 278.

                              Λίγο πριν τη Δύση, στην Αρκτική - σημερινή φωτογραφία