Ινδία - Διαμάντι Kohinoor

Τεράστια η ιστορία της Ινδίας - και του δικαίου της. Όσο διαβάζω σχετικά, τόσο αυξάνονται αυτά που δεν ξέρω, έχω την αίσθηση. Εν οίδα ότι ουδέν οίδα - μόνιμη επωδός μου, η οποία επαληθεύεται ακόμα περισσότερο όταν πρόκειται για περιοχές του κόσμου των οποίων τα δίκαια δεν είχαν στο παρελθόν αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών. Η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει αρκετά, όλο και περισσότεροι νομικοί ερευνητές ασχολούνται με τη μελέτη των δικαίων αυτών, των νομικών πολιτισμών αυτών, π.χ. ο Werner Menski, ο οποίος έχει γράψει εξαιρετικά άρθρα και βιβλία Συγκριτικού Δικαίου, τα οποία συχνά εστιάζουν, μεταξύ άλλων, στο Ινδουιστικό δίκαιο και στο Ινδικό δίκαιο. Οι μεταπτυχιακοί αλλά και οι προπτυχιακοί φοιτητές μου ξέρουν τη διαφορά! Και είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι ως αντικείμενο εργασίας είναι από τα πιο "δημοφιλή", ιδιαίτερα στο μεταπτυχιακό.

Δεν έχω πάει στην Ινδία - ακόμα! Στο πλαίσιο των ερευνών-μελετών μου γενικά για την αντιμετώπιση των πολιτιστικών αγαθών από τα διάφορα δίκαια και ειδικά για την προστασία τους, ασχολήθηκα και λίγο με ένα ειδικό και σπουδαίο για την περιοχή εκείνη ζήτημα, το διαμάντι Kohinoor.

(Από το βιβλίο μου, "Συγκριτικό Δίκαιο και Πολιτιστικά Αγαθά", Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2012, σ. 133-135)

         "Το διασημότερο διαμάντι του κόσμου, το διαμάντι Kohinoor βρίσκεται σε μια προθήκη στον Πύργο του Λονδίνου και η Βασίλισσα Ελισσάβετ το φοράει στο στέμμα της σε εξαιρετικές περιστάσεις. «Ανήκει» στην Αγγλία; Ζητείται ο επαναπατρισμός του. Ποιά είναι η «πατρίδα» του, πού θα έπρεπε – αν θα έπρεπε – να επαναπατρισθεί;

            Η ιστορία και η διαδρομή του διαμαντιού Kohinoor αποτυπώνουν κατά κάποιον τρόπο και τις αδικίες – συχνά κατάφωρες – της αποικιοκρατίας. Ιστορικά αντικείμενα, εξαιρετικής πολιτισμικής αλλά και υπαρξιακής σημασίας, απομακρύνθηκαν παράνομα από τις χώρες καταγωγής τους, και οι προσπάθειες διεκδίκησής τους αποτελούν και προσπάθειες αφενός αποκατάστασης του παρελθόντος των χωρών εκείνων και των ανθρώπων τους, αφετέρου ενίσχυσης του μέλλοντός τους μέσω των αντικειμένων αυτών, ιχνών της ιστορικής συνέχειάς τους.

........................ (συνεχίζεται στο βιβλίο)

            Η «ηλικία» της ιστορίας του είναι περίπου 5.000 ετών. Από κάποιους υποστηρίζεται πως γίνεται αναφορά σε αυτό, σε σανσκριτικές γραφές στην Ινδία, οι οποίες περιγράφουν το κόσμημα «Συαμαντάκα» (Syamantaka). Οι Ινδουιστές υποστηρίζουν πως ο Κρίσνα το φορούσε γύρω από τον λαιμό και ότι του το έκλεψαν κάποια φορά, στη διάρκεια του ύπνου του. Σύμφωνα με άλλες περιγραφές, το διαμάντι Kohinoor ανακαλύφθηκε στον ποταμό Γκονταβάρι, στην Κεντρική Ινδία, πριν περίπου 5.000 έτη.

..........................

             Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν υποβάλει αίτημα απόδοσής του, αξιωματούχοι της Ινδίας, του Πακιστάν, του Αφγανιστάν[1]. Μέλη του Ινδικού Κοινοβουλίου υποστήριξαν ότι το Kohinoor θα έπρεπε να αποδοθεί στην Ινδία, διότι οι Βρετανοί το απέκτησαν παράνομα, κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας τους στην Ινδία. Το 1947, η κυβέρνηση της Ινδίας ζήτησε την επιστροφή του. Ακολούθησε δεύτερο αίτημα το 1953, έτος στέψης της Βασίλισσας Ελισσάβετ ΙΙ. Το 1976, επέτειο της ανεξαρτησίας του Πακιστάν από τη Βρετανία, ο τότε πρωθυπουργός του Πακιστάν, Zulfikar Ali Bhutto, ζήτησε επίσημα, με επιστολή του στον τότε πρωθυπουργό της Βρετανίας, James Callaghan, να επιστραφεί το Kohinoor στο Πακιστάν, διότι όταν παραχωρήθηκε στη Βρετανία, βρισκόταν στην περιοχή που σήμερα ανήκει στο Πακιστάν. Ο Callaghan αρνήθηκε, αλλά συγχρόνως τον διαβεβαίωσε πως δεν θα το έδινε ούτε σε άλλη χώρα!

            Δύσκολο ίσως το συμπέρασμα για το ποιά επιχειρήματα είναι τα ισχυρότερα[2]. Αυτό που φαίνεται σαφέστερα είναι η συνεχιζόμενη ιμπεριαλιστική νοοτροπία της Βρετανίας, η οποία αρνείται μέχρι σήμερα οποιαδήποτε συζήτηση περί απόδοσης του Kohinoor. Σύμφωνα με κάποια άποψη, άλλωστε, καλοδέχεται τις πολλές αυτές αξιώσεις, διότι το γεγονός αυτό περιπλέκει το ερώτημα ποιός είναι ο νόμιμος ιδιοκτήτης, και άρα τη θωρακίζει έναντι της δημόσιας κριτικής".

---

[1] Καθώς και ένα φυσικό πρόσωπο, ο Beant Singh Sandhanwalia. Σημειώνεται ότι δεν έχει ασκηθεί αγωγή σε εθνικά δικαστήρια, ούτε προσφυγή σε διεθνή όργανα – δικαστήρια.

[2] Από γεμολογικής άποψης, η Ινδική αξίωση φαίνεται ως η ισχυρότερη διότι σε εκείνη τη χώρα έγινε η εξόρυξη του διαμαντιού.

Σε επόμενη ανάρτηση θα αναφέρω και λίγα λόγια για το Ινδουιστικό δίκαιο.

Μια που, όπως έχετε καταλάβει, έχω μια "αδυναμία" σε λογοτέχνες Ινδικής καταγωγής, σας συστήνω βιβλία των Vikram Seth (π.χ. το "An Equal Music" ή/και το "Two Lives"), της Kiran Desai (π.χ. το "The Inheritance of Loss") και της (πολύ δημοφιλούς στην Ινδία) μαμάς της, Anita Desai (π.χ. το "The Artist of Disappearance").