Juan Ramón Jiménez

Από την περασμένη Δευτέρα έχει κλείσει η φωνή μου. Είχα ήδη πονεμένο λαιμό και καταβάλλοντας προσπάθεια να μιλάω συνέχεια στο τρίωρο μάθημα της Δευτέρας, κατάφερα να πάθω ό,τι και πέρσι.. Και από την επομένη προσπαθώ να τηρώ αφωνία - να μείνω μέσα, όπως επέμενε η αγαπημένη μου νονά (ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ παιδίατρος, ό,τι πρέπει για την ηλικία μου, δηλαδή!), δεν μπορούσα, διότι έπρεπε να εξετάσω 5 διπλωματικές (θα έχαναν την προθεσμία αίτησης για την ορκωμοσία, αλλιώς, οι μεταπτυχιακοί) και είχα και μαθήματα στους φετινούς μεταπτυχιακούς και στους αλλοδαπούς Erasmus, Τετάρτη και Πέμπτη, 5-7. Πώς έγιναν όλα αυτά, με ρωτάτε; Κατέβασα ιδέες! Αφενός με παντομίμα, αφετέρου με ατελείωτο γράψιμο στον πίνακα και σε χαρτιά..

Δεν περνάει εύκολα, όμως. Και το Σαββατοκύριακο το εκμεταλλεύομαι για πλήρη αφωνία - σχέτη χλιδή, δηλαδή!! Ευτυχώς που πάντα υπάρχουν οι εφημερίδες και τα βιβλία - αυτή τη φράση με θυμάμαι να τη λέω από πολύ μικρή, όταν απελπιζόμουν για διάφορους λόγους.

Κάθε Σάββατο, στον Βιβλιοστάτη, το βιβλιοπωλείο για το οποίο σας έχω μιλήσει - και αν δεν έχετε πάει ακόμα, κακώς, πολύ κακώς!! (https://www.facebook.com/pages/Vivliostatis/120675808119741?ref=stream) - αγοράζω την El País του Σαββάτου, που έχει το καταπληκτικό ένθετο Babelia, κυρίως για βιβλία, αλλά και με κάποιες κριτικές για θέατρο ή/και μουσική. Σήμερα, λόγω του αφιερώματος που είχε, θυμήθηκα έναν από τους ΠΟΛΥ αγαπημένους μου ποιητές: τον Ισπανό νομπελίστα Juan Ramón Jimenez.

Θυμάμαι πολύ καθαρά πότε τον ανακάλυψα! Το 1987, στο παγκόσμιο συνέδριο δικονομικού διεθνούς δικαίου που είχε γίνει στο Ναύπλιο (πρώτη φορά που παρακολούθησα διεθνές συνέδριο τέτοιου βεληνεκούς), γνώρισα πολλούς Καθηγητές δικονομικού δικαίου και δικονομικού διεθνούς δικαίου, κυρίως Γερμανούς (με τους περισσότερους από αυτούς συναντιόμαστε σχεδόν κάθε χρόνο πια, με αρκετούς είμαστε φίλοι), αλλά και κάποιους Ισπανούς. Πάντα είχα αδυναμία στην Ισπανία, όπως έχω επανειλημμένα πει. Στην εκδρομή που έγινε με αφορμή το συνέδριο, στις Σπέτσες, εκτυλίχθηκε το βράδυ, στο δείπνο σε μια ταβέρνα (αυτές τις εικόνες τις θυμάμαι θολά, δηλαδή το πού ακριβώς φάγαμε δεν το θυμάμαι) μια άκρως σουρεαλιστική σκηνή (και κάπως εξοντωτική για μένα!), αφού προσπαθούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τραπεζιών Γερμανοί και Ισπανοί (κυρίως οι σύζυγοι των Καθηγητών, που δεν γνώριζαν οι μεν τη γλώσσα των δε) και εγώ τους έκανα τη διερμηνέα!! Ήταν φοβερή εξάσκηση, ομολογώ! Η σύζυγος, λοιπόν, ενός Ισπανού καθηγητή της δικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Valladolid, του De Miguel, ενθουσιάστηκε και συγκινήθηκε και μου έκανε δώρο το βιβλίο που είχε φέρει μαζί της στην Ελλάδα, για να διαβάζει στις ελεύθερες ώρες της, το "Poemas y Cartas de Amor (Estudio preliminar de Ricardo Gullon, Publicaciones La isla de los ratones, Santander 1986): η έκδοση αυτή συγκέντρωνε τμήμα της αλληλογραφίας μεταξύ των Juan Ramón Jimenez και Zenobia Camprubi, κατά την περίοδο που ήσαν αρραβωνιασμένοι, 1913-1916.

Αργότερα, η καταπληκτική αυτή κυρία μου έστειλε και ποιήματα του Antonio Machado. Δεν ξέρω αν ζει. Της "χρωστάω", μου άνοιξε μια πόρτα σε θησαυρούς.

Μόνο την πρώτη φράση από ένα ποίημα που περιλαμβάνεται στο βιβλίο:

       "¡Y gloria y confianza
en mi amor"

Στη συνέχεια της ζωής μου, ποτέ δεν έπαψα να διαβάζω ο,τιδήποτε αφορούσε σε αυτόν τον έξοχο ποιητή. Χρόνια αργότερα, όταν άρχισα να πηγαίνω στην Ισπανία, για να μιλήσω σε συνέδρια, έκανα αρκετούς φίλους εκεί και ένας από τους καλύτερους είναι ο Antonio Pau, για τον οποίο σας έχω μιλήσει σε κάποιες από τις αρχικές αναρτήσεις. Ανάμεσα στα μη νομικά βιβλία που έχει γράψει, είναι και το πολύ ωραίο "Juan Ramón Jimenez. El poeta en el jardín" (Editorial Trotta, 2000).

Ο Antonio μου έστειλε πριν αρκετά χρόνια μια εξαιρετική μικρή έκδοση του σπουδαίου αυτού ποιητή, την "Antolojía personal" (Colección Visor de Poesía, Madrid 1995), η οποία περιλαμβάνει και σιντάκι (sic!) όπου απαγγέλλει ο ίδιος ο Juan Ramón Jimenez. Σε αυτήν περιλαμβάνεται και το (τεράστιο) ποίημα Espacio, που το έγραψε 1941-42, στη Florida, των ΗΠΑ.

Σας παραθέτω μόνο 4 γραμμές, κάπου στη μέση:

Aquel chopo de luz me lo decía,
en Madrid, contra el aire turquesa del otoño:
"Termínate en ti mismo como yo"

Αν ο μεταφραστής είναι προδότης (traduttore - traditore), στην ποίηση μπορεί να γίνει και καταστροφέας! Ακόμα και αν δεν ξέρετε Ισπανικά, ακούστε τον ρυθμό των λέξεων. Αν μεταφρασθούν, αυτός θα χαθεί.

Και επειδή θυμήθηκα εκείνη τη φοβερή βραδιά με την Ισπανο -Γερμανική διερμηνεία μου, ας βάλω και μια αγαπημένη μου φωτογραφία από Γερμανία (δεν νομίζω να την έχω ξαναβάλει, ε;): 1991, εκδρομή Κυριακή από το Μόναχο, στο Nymphenburg, στο "Κάστρο των Νυμφών", μπαρόκ αρχιτεκτονικής, θερινή κατοικία των κυβερνητών της Βαυαρίας, το κεντρικό οικοδόμημα ολοκληρώθηκε το 1671.

                                     Η σύζυγος και μούσα του Juan Ramón Jimenez, Zenobia

Και ένα έργο - αριστούργημα, που είχε ζωγραφίσει και μου είχε στείλει ο Lalo (¿te acuerdas, Lalo?), πριν από πολλά χρόνια. Gormaz, κάστρο που είχαν κατασκευάσει οι Μουσουλμάνοι, στη Soria, για να υπερασπισθούν τις περιοχές του Duero (κατακτημένες από αυτούς τότε), από τις επιθέσεις των Χριστιανών, κατά τη διάρκεια της Reconquista. Δεν φαίνονται καλά οι τέλεια σχεδιασμένες λεπτομέρειές του, διότι κάνει αντανάκλαση το τζάμι. Το έχω κορνιζάρει και το βλέπω μπροστά μου, όταν κάθομαι στον υπολογιστή μου. 

Και τι περίεργη σύμπτωση... αυτή την ώρα που ετοιμάζω την ανάρτηση, το Τρίτο Πρόγραμμα στο ραδιόφωνο (είμαι πολύ του ραδιοφώνου) έχει αφιέρωμα στον υπέροχο Paco de Lucia, που "έφυγε πριν λίγες μέρες, δυστυχώς.. Πάντα ο θάνατος μας φαίνεται ακατανόητος, ακόμα περισσότερο όταν "φεύγουν" άνθρωποι που μαγεύουν όλους τους υπόλοιπους με όσα κάνουν τα χέρια τους ή το μυαλό τους. Καλό του ταξίδι. Τα μαγικά του χέρια έδωσαν θαύματα...

Ακούστε τον στο "El amor brujo" (Ο Μάγος Έρωτας), του Manuel de Falla:

http://www.youtube.com/watch?v=8XKW92bcjEU

                      Με εξόντωσε αυτή η ανάρτηση....! Καλό Σαββατοκύριακο!