Translate

Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2014

My life had stood - a Loaded Gun

Στον τίτλο της ανάρτησης ο μεγαλειώδης (και αγαπημένος μου) στίχος της Emily Dickinson.

Δικοί της όλοι οι στίχοι σε αυτή την ανάρτηση.



Show me Eternity, and I will show you Memory -
Both in one package lain
And lifted back again -

Ο Κυβερνήτης της California, Jerry Brown, υπέγραψε την περασμένη Πέμπτη, 25 Σεπτεμβρίου, τον νόμο ΑΒ 1973, με τον οποίο καθιερώνεται νέα επίσημη πολιτειακή γιορτή, η Native American Day, την τέταρτη Παρασκευή του Σεπτεμβρίου. Οι Πολιτειακές υπηρεσίες θα είναι ανοιχτές αυτή την ημέρα και οι Πολιτειακοί υπάλληλοι δεν θα έχουν άδεια.

Ανέφερε ο Κυβερνήτης, στο επίσημο διάγγελμά του, ότι:

 "οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έφθασαν στην Καλιφόρνια, συνάντησαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων οργανωμένων σε διαφορετικές φυλετικές ομάδες". "Ανθούσαν", έγραψε, "στους λόφους και στις κοιλάδες αυτής που θα γινόταν μια ημέρα η χρυσή Πολιτεία". "Η επαφή αυτών των πρώτων Καλιφορνέζων με τα διαδοχικά κύματα των νεοεισερχόμενων στη διάρκεια τριών αιώνων στιγματίσθηκε από τον απόλυτο αφανισμό των Ιθαγενών Αμερικανών ανθρώπων, οικογενειών και κοινωνίας". Οι συνεχιζόμενες συμβολές τους στη ζωή της Πολιτείας, τόνισε στο τέλος, αποτελούν μαρτυρία της προσαρμοστικότητας και του ακατάβλητου σθένους τους.




(ο επόμενος στίχος είναι η "απάντησή" της σε έναν κριτικό ποίησης, από τη Βοστώνη, τον Higginson, ο οποίος όταν διάβασε κάποια ποιήματα που του έστειλε, της έγραψε ότι ήταν "σπασμωδικά" και "ανεξέλεγκτα"... έγραψε κάτι τέτοιο στην - μετά το θάνατό της, δυστυχώς - αναγνωρισθείσα ως σπουδαιότερη ποιήτρια των ΗΠΑ)

'You think my gait "spasmodic" - I am in danger - Sir - You
think me "uncontrolled" - I have no Tribunal.'


Το Μεξικό πλήρωσε ένα εκατομμύριο δολλάρια - περίπου 780.000 ευρώ - για αποκτήσει τον Códice Chimalpáhin από την Bible Society του Λονδίνου τον περασμένο Μάιο, παραμονές της δημοπρασίας του από τον οίκο Christies.

                                              Οι τρεις τόμοι του Códice Chimalpáhin



Έχει γραφεί στη γλώσσα náhuatl και περιλαμβάνει και αποσπάσματα στα ισπανικά. Συγγραφείς του ήταν οι Domingo Chimalpáhin (1579-1660) και Fernando de Alva Ixtlilxóchitl (1578-1650).

Το έργο αυτό, γραμμένο από την οπτική γωνία των ιθαγενών της χώρας, θεωρείται ως η απαρχή της μεξικανικής ιστοριογραφίας. Είναι μια θεμελιώδης πηγή για την καθημερινή ζωή, την κοινωνία και την πολιτική της χώρας πριν την αποικιοποίησή της.

Το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, ο ιησουίτης διανοούμενος Carlos de Siguenza y Góngora συγκέντρωσε σε τρεις τόμους όλον τον Κώδικα στη βιβλιοθήκη του η οποία στη συνέχεια αποτέλεσε τμήμα του Colegio de San Ildefonso de la ciudad de México. Το 1827, ο βιβλιοθηκονόμος José María Luis Mora συμφώνησε με τον άγγλο James Thomsen, εκπρόσωπο της Bible Society, να ανταλλάξει τον Κώδικα με μια παρτίδα προτεσταντικές Βίβλους, όχι με σκοπό τον προσηλυτισμό αλλά ως βιβλία αλφαβητισμού.

Το Instituto Nacional de Antropología e Historia ασχολήθηκε με το θέμα της ανάκτησης του Κώδικα και έτσι από την προηγούμενη εβδομάδα εκτίθεται αυτός στο Museo Nacional de Antropología ως το σπουδαιότερο κομμάτι της έκθεσης "Códices mexicanos. Memorias y saberes".

      Αρχή ενός χρονικού του Κώδικα. Αρχίζει με αρχαία ισπανικά και συνεχίζει με náhuatl







How fleet - how indiscreet an one -
How always wrong is Love -
The joyful little Deity
We are not scourged to serve -


Και ένα τραγούδι της εποχής:

"The Autumn Leaves",

από τον θεϊκό Nat King Cole:

https://www.youtube.com/watch?v=ZEMCeymW1Ow

και από τη γλυκειά Doris Day:

https://www.youtube.com/watch?v=VZMD_2RZrm4


Love is anterior to life,
Posterior to death,
Initial of creation, and
The exponent of breath.



Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 2014

Βροχή - φωτός, αστεριών, λουλουδιών


Ξαφνικά μου ήρθε να γράψω αυτόν τον τίτλο, μυστήριο....

Το φθινόπωρο είναι εδώ, το βλέπουμε αυτές τις ημέρες. Έφηβη (και ...μετέφηβη!), με "τρόμαζε" η μελαγχολία του και με "απειλούσε" η (φαινομενική) γκριζάδα του. Πολλά χρόνια τώρα, το βλέπω σαν "υπόσχεση" για κάτι καινούριο. Περίεργο ακούγεται ίσως σε όσους έχουν αυτή την αίσθηση την άνοιξη. Οφείλω τη μεταστροφή μου αυτή σε κάτι που είχα διαβάσει σε συνέντευξη ενός πολύ αγαπημένου μου Γάλλου ηθοποιού, του Francis Huster (πριν πολλά χρόνια τον είχα δει και σε καταπληκτική θεατρική παράσταση - και του είχα πάρει και αυτόγραφο, παιδική αντίδραση!!! -, στο Παρίσι, στο έργο "Πανούκλα", του ανυπέρβλητου Albert Camus). Είχε πει, λοιπόν, ότι  η αγαπημένη του εποχή είναι το φθινόπωρο γιατί έχει τα πιο όμορφα χρώματα και όλα είναι σε κίνηση, αλλάζουν. Είναι περίεργο που μια απλή φράση κάποιου μπορεί να μας κάνει να δούμε το (ίσως) αυτονόητο ή απλώς την ομορφιά του κάθε στοιχείου της ζωής.

                                          Σε λίγες ημέρες, το κολύμπι θα γίνει χορός!





Φωτογραφίες φθινοπωρινές υπέροχες του γνωστού σας πλέον (του είμαστε όλοι και όλες ευγνώμονες για όλες τις φωτογραφίες της άγνωστής μας - εμένα, τουλάχιστον, ακόμα άγνωστης - Σουηδίας), Rolf Dotevall.







Ευρωπαϊκές ημέρες πολιτιστικής κληρονομιάς, 26, 27 και 28 Σεπτεμβρίου

http://www.naftemporiki.gr/story/859691/oi-europaikes-imeres-politistikis-klironomias-anametrontai-me-ton-xrono

                                    Ευκαιρία (και όχι μόνο τώρα!) να πάτε σε μουσεία.

Ένα λυχνάρι που μου έκανε δώρο ο αδελφός μου πριν 2 μήνες - το είχε αγοράσει στο (εκπληκτικό) Βυζαντινό Μουσείο, όπου είχε μείνει 5-6 ώρες!



                                                            Καλά να περάσουμε!
                                                         

                                                            Δεν είναι κουκλάκια;;!!




Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2014

Με την αγάπη μου

                                                            Μεσσηνία, Ραμοβούνι
                                                     (φωτογράφος ο αδελφός μου)




Ελλάδα, Αργεντινή, Πολωνία, tangos, γάτες...! Τα υπέροχα πολωνικά tangos τα ανακάλυψα στο blog του Γιώργου Κεντρωτή - και τον ευχαριστώ πολύ.


                         https://www.youtube.com/watch?v=OhR1z7PKJro&feature=share





                                     https://www.youtube.com/watch?v=dkt_IebF0bw#t=27





                             https://www.youtube.com/watch?v=uolun3KA4hI&feature=share





                          https://www.youtube.com/watch?v=_SPHgprtON4&feature=share

                                    Η πιο πρόσφατη εκδοχή των γατακίων της Ναυσικάς




                         https://www.youtube.com/watch?v=9H0zWPr8B9Q&feature=share






                                https://www.youtube.com/watch?v=CJypqRVuZVg#t=60





                                                                       Κάθε καλό



Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014

Incas - Machu Picchu

Δεν ξέρω αν θα καταφέρω ποτέ να πάω εκεί... Ένα από τα παιδικά μου (και όχι μόνο παιδικά) όνειρα.







(από το βιβλίο μου "Συγκριτικό Δίκαιο και Πολιτιστικά Αγαθά", Νομική Βιβλιοθήκη, 2012, σ. 103-108):

Περού

            Should anything be found in that line, it would become the property of the Peruvian Government”.
            Αυτή ήταν η φράση που είπε ο Αμερικανός Hiram Bingham[1], λέκτορας με προσωρινή σύμβαση στο Πανεπιστήμιο Yale και πλούσιος λόγω γάμου με την εγγονή του διασημότερου κοσμηματοπώλη Tiffany, αναφορικά με τις αρχαιολογικές έρευνες που έκανε στο Περού[2].
           Η πρωτη φορά που το Περού εξέδωσε νόμο για τη νομική προστασία των αρχαιολογικών ερειπίων και ευρημάτων, ήταν το 1822, μετά από τη διακήρυξη ανεξαρτησίας από την Ισπανία εκ μέρους των επαναστατών και πριν από την απόκτησή της. Το Ανώτατο Διάταγμα (Decreto Supremo), αφενός όριζε πως τα προκολομβιανά μνημεία και όλα όσα αυτά περιείχαν ήσαν ιδιοκτησία του κράτους, αφετέρου απαγόρευε την απόσπαση τεχνουργημάτων κατασκευασμένων από πολύτιμα μέταλλα και κεραμικών, χωρίς προηγούμενη άδεια. Σε περίπτωση που θα συλλαμβάνονταν οι συλητές, θα επιβαρύνονταν με πρόστιμο 1000 πέσος και τα αντικείμενα θα πήγαιναν στο Εθνικό Μουσείο. Το Διάταγμα αυτό, βάση και για όλα τα μεταγενέστερα νομοθετήματα του Περού, όριζε πως το Περουβιανό κράτος ήταν αφιερωμένο στην προστασία της ιθαγενούς του ιστορίας.
            Το 1893 υπεγράφη από τον τότε Πρόεδρο του Περού νέο Διάταγμα, που όριζε ότι όσοι ήθελαν να κάνουν ανασκαφές, θα έπρεπε να έχουν άδεια από τη διοίκηση, να εργασθούν εντός συγκεκριμένου και περιορισμένου χρονοδιαγράμματος και να δώσουν στη διοίκηση σχέδια ή φωτογραφίες όλων των αντικειμένων που θα εύρισκαν.
            Ο Bingham, έχοντας εξασφαλίσει χρηματοδότηση από διάφορες πηγές και βασιζόμενος στα οριζόμενα από το Διάταγμα αυτό, επανήλθε στη Λίμα (όπου είχε πάει για πρώτη φορά το 1909) από τη Νέα Υόρκη, τον Ιούνιο του 1911 και ξεκίνησε επαφές που θεωρούσε ότι θα του εξασφάλιζαν τη «φιλία» της χώρας. Η πρώτη τέτοια επαφή ήταν με τον «έμπιστο Περουβιανό πράκτορα» του εμπορικού οίκου W.R. Grace & Co. Η επιχείρηση αυτή ήταν αμερικανικών συμφερόντων και είχε «βοηθήσει» το Περού να αποφύγει τη χρεωκοπία τον 19ο αιώνα, οργανώνοντας τους πιστωτές της χώρας σε Περουβιανή εταιρία κυρίως Βρετανικών συμφερόντων. Σε αντάλλαγμα για την ανάληψη του χρέους του Περού, η εταιρία αυτή πήρε τους σιδηροδρόμους της χώρας, 2 εκατομμύρια τόνους γκουάνο και διάφορες άλλες ελεύθερες δασμών παραχωρήσεις. Πολλοί Περουβιανοί δυσανασχετούσαν έντονα για αυτόν τον «ημιαποικιακό» έλεγχο που ασκούσαν στη χώρα αυτές οι δύο εταιρίες, όμως αυτό δεν ενδιέφερε τον Bingham.
            Εκείνη την εποχή το Περού αγωνιζόταν να περισώσει την αρχαιολογική του περιουσία. Μετά την ανεξαρτησία του κράτους, ιδρύθηκε το Εθνικό Μουσείο, όμως η εξαιρετικά ισχνή χρηματοδότησή του καθόλου δεν διευκόλυνε τον έλεγχο και την προστασία των αρχαιολογικών θησαυρών της χώρας. Μεταξύ άλλων, μπορεί να αναφερθεί ότι γύρω από την κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας Λίμα, καταστήματα πωλούσαν στους τουρίστες πλαστά αντικείμενα αλλά και προϊόντα σύλησης των αρχαιολογικών χώρων. Το αποκορύφωμα ήταν ο Πόλεμος του Ειρηνικού, όταν Χιλιανοί στρατιώτες σύλησαν ολοκληρωτικά το Εθνικό Μουσείο, το 1881, αφήνοντας μόνο μια χαραγμένη πέτρινη πλάκα, κρυμμένη έξω στους κήπους του μουσείου. Αναπόφευκτα, μετά από αυτό το Μουσείο έκλεισε. Υπολογίζεται πως μεταξύ του 1872 και του 1911, η αυξανόμενη ζήτηση από μέρους της Δύσης από τη μια μεριά και η οικονομική απελπισία των Περουβιανών από την άλλη, επέτρεψαν σε αλλοδαπούς συλλέκτες να αγοράσουν και να εξάγουν περισσότερες από 60 πολύ μεγάλες ιδιωτικές συλλογές τεχνουργημάτων  της περιόδου των Ίνκας και της περιόδου πριν από αυτούς, σε μουσεία στο Βερολίνο, στο Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο και στο Παρίσι. Όπως επισημαίνεται, κάθε συλλογή που έφευγε από τη χώρα σήμαινε αναρίθμητους κατεστραμένους τάφους προκειμένου να ικανοποιηθούν αυξανόμενες αλλοδαπές κοσμοπολίτικες τάσεις[3].
            Ο Bingham έφθασε στο Machu Picchu (που σημαίνει: παλαιά κορυφή) τέλη Ιουλίου του 1911. Απογοητεύθηκε όταν έμαθε ότι δεν ήταν ο πρώτος που το ανακάλυψε, ότι η όλη αυτή έκταση είχε ήδη ανακαλυφθεί το 1902 από τον Agustín Lizarraga[4]. Ησύχασε όμως όταν βεβαιώθηκε πως επρόκειτο για έναν φτωχό mestizo της περιοχής, δηλαδή ούτε λευκό ούτε Ινδιάνο, άρα αναξιόπιστο για τα μάτια των ρατσιστών Αμερικανών της εποχής (μόνον άραγε;...). Γεγονός είναι πως ίσως και κάποιοι άλλοι να είχα φθάσει στο συγκεκριμένο σημείο, αφού γνώριζαν πως όλη η περιοχή ήταν γεμάτη αρχαία ερείπια, όμως είναι επίσης γεγονός πως ο Bingham ήταν ο πρώτος που περιέγραψε το Machu Picchu, που φωτογράφισε τα ερείπια, που προσπάθησε να τα κατανοήσει ως ιστορικό χώρο.
            Στις ΗΠΑ, προκειμένου να ανασχεθεί η ραγδαία σύληση ταφικών περιοχών και αρχαιολογικών χώρων των Ινδιάνων, το Κογκρέσσο είχε ψηφίσει ήδη νόμο περί αρχαιοτήτων (Antiquities Act), το 1906, ο οποίος καθιέρωνε τις περιοχές αυτές ως εθνικά μνημεία. Όμως οι ανάλογες προστατευτικές διατάξεις του δικαίου του Περού δεν διευκόλυναν τα σχέδια του Bingham, ο οποίος σκέφθηκε να προτείνει στο Περού για λογαριασμό του Πανεπιστημίου Yale, μια συναλλαγή. Θα ζητούσε το Yale από τον Πρόεδρο του Περού, Leguía, να κάνει μια εξαίρεση στο νόμο και να επιτρέψει στο Yale ελεύθερη πρόσβαση και ανασκαφή για χρονική περίοδο από δέκα μέχρι 20 έτη. Θα έδινε το Yale τα μισά από όσα θα ανακάλυπτε στο Εθνικό Μουσείο του Περού και θα μπορούσε να εξάγει τα υπόλοιπα στις ΗΠΑ. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, William Howard Taft, απόφοιτος και ο ίδιος του Yale και διπλωμάτης συμφώνησε πλήρως με αυτή την ιδέα και έδωσε ανεπίσημη εντολή στο αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών (State Department) να παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια (all possible aid) στο Yale[5].
            Ο Leguía αντέδρασε θετικά και πρότεινε τα προνόμια της παραχώρησης να είναι αποκλειστικά× μόνο το Yale να έχει δικαίωμα ανασκαφών. Η προσφορά αυτή προκάλεσε ανησυχία στο Yale, διότι η ρήτρα αποκλειστικότητας θα έδινε εμπορική χροιά στη συναλλαγή αυτή× σαν να εκχωρούσε ο Leguía τις αρχαιότητες της χώρας, όπως είχε κάνει και με τα δικαιώματα εξόρυξης μεταλλευμάτων. Στο Περού αυτό θα φαινόταν ως ελάχιστα καλυμμένη αποικιοκρατική εκμετάλλευση εκ μέρους των ΗΠΑ και στις ΗΠΑ θα φαινόταν πως ο Bingham εμπόδιζε ενεργά άλλους επιστημονικούς οργανισμούς να εξερευνήσουν το Περού και αυτό δεν θεωρούνταν σωστή επιστήμη. Όμως ο Leguía διαβεβαίωσε τον Bingham ότι αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να γίνουν σεβαστά τα «δικαιώματα» που θα αποκτούσε το Yale. Εν τέλει συνήφθη συμφωνία μεταξύ του Περού και του Yale, η οποία όριζε πως η Περουβιανή κυβέρνηση διατηρούσε το δικαίωμα να απαιτήσει την επιστροφή από το Yale και την Εθνική Γεωγραφική Εταιρία των ΗΠΑ, την επιστροφή των μοναδικών αρχαιολογικών αντικειμένων[6]. Έτσι, ο Bingham οργάνωσε οριστικά την «Περουβιανή αποστολή του 1912 υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Yale και της Εθνικής Γεωγραφικής Εταιρίας» (Peruvian Expedition of 1912 under the Auspices of Yale University and the National Geographic Society), η οποία έφθασε στο Cuzco τον Ιούλιο του ίδιου έτους και ο Bingham άρχισε αμέσως να συλλέγει αντικείμενα από τα γύρω ερείπια.
            Το 1912 ήταν το έτος των μεγάλων εξερευνήσεων και του αντίστοιχα μεγάλου ενθουσιασμού Αμερικανών και Ευρωπαίων. Τον Μάρτιο του 1912, ο Νορβηγός Roald Amundsen ανακοίνωσε ότι είχε νικήσει τον Άγγλο Robert Falcon Scott και ήταν αυτός που είχε φθάσει πρώτος στον Νότιο Πόλο. Όταν έφευγε ο Bingham για το Περού, τον Μάιο, η εφημερίδα New York Times δήλωνε ότι με το τέλος του καλοκαιριού, περισσότερες από εκατό αξιόλογες αποστολές από κάθε σημαντικό ερευνητικό κέντρο των ΗΠΑ και της Ευρώπης θα εξερευνούσαν και θα ανέσκαπταν, θα κυνηγούσαν στη Νότια Αμερική, στην Αρκτική, στο Κογκό και στην Αίγυπτο. Με μάλλον ρατσιστική διάθεση, δήλωνε η εφημερίδα πως νέοι, αρρενωποί άνδρες του Harvard και του Columbia, θα εργάζονταν «προκειμένου να απαλείψουν από τον χάρτη όλα τα μαύρα και σκοτεινά διαστήματα» (to erase all the black and dark spaces off the map)[7].
            Ο Bingham συγκέντρωσε σε κιβώτια εκατοντάδες αντικείμενα από τις ανασκαφές το 1912 και το 1915, και τα έστειλε στις ΗΠΑ, στο Πανεπιστήμιο Yale, όπου και συγκεντρώθηκαν στις αποθήκες του μουσείου του, Peabody. Το Περού άρχισε να ζητά την επιστροφή τους το 1917, αλλά το Yale ανέβαλε συνεχώς την απάντησή του. Το 1922, υποθετικά, το Πανεπιστήμιο επέστρεψε στο Περού έναν μικρό αριθμό αντικειμένων, όμως παρέμειναν στην κατοχή του πολλά – κατά το Πανεπιστήμιο, 250, κατά το Περού, 46.332[8]!
            Ο ίδιος ο Bingham, σε επιστολή του ανέφερε ότι «τα αντικείμενα δεν ανήκουν σε εμάς, αλλά στην Περουβιανή κυβέρνηση. Η οποία επέτρεψε σε εμάς να τα πάρουμε από τη χώρα υπό τον όρο ότι θα επιστραφούν σε 18 μήνες». Επίσης και η National Geographic Society, η οποία είχε συγχρηματοδοτήσει τις εξερευνήσεις αυτές, υποστήριζε πως τίτλο ιδιοκτησίας επί αυτών των αντικειμένων έχει το Περού.
            Το Yale υποστήριζε – και υποστηρίζει – ότι με βάση την άδεια ανασκαφής και εξαγωγής αρχαιολογικού υλικού, που είχε αποκτήσει ο Bingham και τον Αστικό Κώδικα του Περού, του 1852, είχε αποκτήσει κυριότητα επί των αντικειμένων. Το Περού δεν αμφισβητούσε την άδεια, υποστήριζε όμως ότι τα αντικείμενα που είχε εξάγει ο Bingham από τη χώρα αποτελούσαν δάνειο προς το Yale.
            Υποστηρίχθηκε από υπερασπιστές της παραμονής των αντικειμένων στις ΗΠΑ, ότι, ακόμα και αν το Περού είχε επιτακτικό νομικό επιχείρημα διεκδίκησης των αρχαιολογικών ευρημάτων που ευρίσκονταν στην κατοχή του Yale, θα ήταν ντροπή(!) να του επιστραφούν αυτά, δεδομένου ότι το Yale είχε την επιμέλειά τους όλον σχεδόν τον 20ο αιώνα και είχε καταβάλει τεράστια ποσά και μεγάλη προσπάθεια για τη συντήρηση και διατήρηση των εκθεμάτων[9]. Η «ηθική» αυτού του επιχειρήματος είναι προφανώς διάτρητη. Επεκτείνοντάς το και σε άλλα αγαθά, πέραν των πολιτιστικών, θα σήμαινε πως οποιοσδήποτε ιδιοποιείται ξένη ιδιοκτησία δεν θα πρέπει να την επιστρέφει στον δικαιούχο διότι δαπάνησε πολλά χρήματα για τη διατήρησή της!
Το 2005, ο τότε Πρόεδρος του Περού, Alejandro Toledo απείλησε να ενάγει το Yale στα δικαστήρια της πολιτείας των ΗΠΑ, Connecticut, αν δεν κατέληγαν σε συμφωνία[10]. Συνεχίσθηκαν οι διαπραγματεύσεις και από τον επόμενο Πρόεδρο, τον Alan Garcia, στη διάρκεια της θητείας του οποίου επιτεύχθηκε ο επαναπατρισμός κάποιου αριθμού από τα αντικείμενα αυτά.
Το Περού έχει επικυρώσει τη Σύμβαση της UNESCO του 1970 (24.10.1979) και τη Σύμβαση του UNIDROIT του 1995. Επίσης έχει επικυρώσει τη Σύμβαση του San Salvador, του 1976, κύριος σκοπός της οποίας είναι να προσδιορίσει, στο περιφερειακό επίπεδο της Λατινικής Αμερικής, τα μέτρα προστασίας αρχαιολογικών, ιστορικών και καλλιτεχνικών αντικειμένων και να ρυθμίσει την καταχώρησή τους σε καταλόγους, ώστε να παρεμποδίσει την παράνομη εξαγωγή και εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών και να ενισχύσει τη συνεργασία των κρατών της περιοχής στην προσπάθεια για την προστασία αυτών των αγαθών.
Ισχύει στο Περού υποχρέωση καταχώρησης των κινητών υλικών πολιτιστικών αγαθών, σύμφωνα με νόμο του 2004. Επίσης, νόμος του 2002 ρυθμίζει τα της προστασίας των αΰλων πολιτιστικών αγαθών, της συλλογικής γνώσης των ιθαγενών πληθυσμών, η οποία σχετίζεται με βιολογικές πηγές. Οι διατάξεις αυτού του νόμου ρυθμίζουν τον κατάλογο των προστατευόμενων στοιχείων και έχουν ομοιότητες με το σύστημα προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας, των δυτικών κρατών[11].
Απαγορεύεται η εξαγωγή από το κράτος, κινητών πολιτιστικών αγαθών, εκτός αν έχει εκδοθεί συγκεκριμένη άδεια. Σε κάθε περίπτωση όμως, η άδεια αυτή μπορεί να δοθεί για τη μέγιστη διάρκεια ενός έτους, και μπορεί να αφορά μουσειακές εκθέσεις ή ειδικές μελέτες ή εργασίες αναστήλωσης που δεν μπορούν να γίνουν στην ημεδαπή. Η διοίκηση υποχρεούται να ζητήσει την επιστροφή στο κράτος, πολιτιστικών αγαθών ευρισκόμενων παράνομα στην αλλοδαπή.  Ενέργειες που προσκρούουν σε κανόνες προστασίας πολιτιστικών αγαθών έχουν αστικές και ποινικές συνέπειες. Προκολομβιανές αρχαιότητες είναι εκτός συναλλαγής και αποκλείεται η απόκτηση κυριότητας λόγω χρησικτησίας. Κινητά και ακίνητα πολιτιστικά αγαθά, τα οποία δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί, αποτελούν ιδιοκτησία του κράτους. Εξάλλου, η αρχαιολογική έρευνα εμπίπτει στην αρμοδιότητα του κράτους.




[1] Λέκτορας με προσωρινή σύμβαση στο Πανεπιστήμιο Yale και πλούσιος λόγω γάμου με την εγγονή του διασημότερου στον κόσμο κοσμηματοπώλη Tiffany.
[2] C. Heaney, Cradle of Gold. The Story of Hiram Bingham, a Real-Life Indiana Jones, and the Search for Machu Picchu, Palgrave Macmillan, 2011, 73.
[3] C. Heaney, Cradle of Gold. The Story of Hiram Bingham, a Real-Life Indiana Jones, and the Search for Machu Picchu, Palgrave Macmillan, 2011, 76.
[4] Είχε «υπογράψει» αυτός επάνω στον ναό των τριών παραθύρων: Lizarraga, 1902”.
[5] C. Heaney, Cradle of Gold. The Story of Hiram Bingham, a Real-Life Indiana Jones, and the Search for Machu Picchu, Palgrave Macmillan, 2011, 129.
[6] Βλ. M.J. McIntosh, Exploring Machu Picchu: An Analysis of the Legal and Ethical Issues Surrounding the Repatriation of Cultural Property, 17 Duke Journal of Comparative & International Law 199, 201 (2006): “The Peruvian Government reserves to itself the right to exact from Yale University and the National Geographic Society of the United States of America the return of the unique specimens and duplicates”.
[7] C. Heaney, Cradle of Gold. The Story of Hiram Bingham, a Real-Life Indiana Jones, and the Search for Machu Picchu, Palgrave Macmillan, 2011, 131.
[8] M.J. Ochoa Jiménez, Der Schutz materieller Kulturgüter in Lateinamerika. Universelles, regionales und nationales Recht, Universitätsverlag Göttingen 2011, 25.
[9] M.J. McIntosh, Exploring Machu Picchu: An Analysis of the Legal and Ethical Issues Surrounding the Repatriation of Cultural Property, 17 Duke Journal of Comparative & International Law 199, 203 (2006).
[10] Υπήρξε βασικός άξονας στην πολιτική του, το θέμα αυτό, καθ’όλη τη διάρκεια της θητείας του η οποία έληξε το 2006. «Συνοδοιπόρος» στον αγώνα του αυτόν, επαναπατρισμού των αντικειμένων, ήταν η σύζυγός του, Elaine Karp, πολιτισμική ανθρωπολόγος.
[11] M.J. Ochoa Jiménez, Der Schutz materieller Kulturgüter in Lateinamerika. Universelles, regionales und nationales Recht, Universitätsverlag Göttingen 2011, 70.


                  Ήταν ασύλληπτα εξελιγμένο το οδικό κατασκευαστικό σύστημα των Ίνκας.



Και μια εικαστική πρόταση για την εβδομάδα που έρχεται (αλλά και για τις επόμενες!!):

Μια ακόμη υπέροχη έκθεση έργων του Γιάννη Ψυχοπαίδη, στο Μουσείο Μπενάκη - την επισκέφθηκα πριν 2 ώρες. Σπεύστε, θα πλημμυρίσετε χρώματα!



http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=630685





Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2014

Παρασκευή, 19 Σεπτεμβρίου 2014


"Εδώ, στον τόπο της σφαγής ξανά, στα ίχνη των
πυκνών ερώτων πάλι, κι ας λαχταρούσαν να χα-
θούν, ταξιδευτές, σε πόλεις και τερπνές υπαί-
θρους.

Οι καταβάσεις ψέμα, οι διαδρομές, πώς λιγοστέ-
ψαν οι διαδρομές, ο αέρας τόσο σπάνιος, η ακινη-
σία, δρόμος κανείς, στα όρη στα βουνά, ούτε φυ-
γή, μονάχα θεία πνιγμονή-

κολυμπητές στης άμμου τα βαθιά, όπως τυφλό, 
σε αρτηρία τυφλή

ουρλιάζει το αίμα"







"Απόκοτη, όπως ταίριαζε, και χλιαρή από το πλή-
θος των αιμάτων, έτσι πεσμένη, πριν κριθεί, ε-
χάθη

στης πικροθάλασσας το κύμα, στ'ανοιχτά.

Κι αερική, σαν πέρασμα καραβανιών, τρελών θιά-
σων, φάρμακο που αρδεύει, αργό, ρούχο αργό,
των ίσκιων, που της ταίριαζε,

σαράντα οργιές σκορπίζει στ'ανοιχτά, σαν οπτα-
σία που ανθεί στα ξένα, σαν λυπημένο αγρίμι
σκόρπιζε, στο κύμα που φιλεί, και στ'αξημέρω
τα, όπου κοκόρι δε σημαίνει, σε ράχη ολόμαυρη

το χέρι της φυλλοβολεί"

                                                                                  Τζένη Μαστοράκη "Μ'ένα στεφάνι φως"


Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου 2014

China - Ming Dynasty




Στο Βρετανικό Μουσείο ξεκινά σήμερα, 18 Σεπτεμβρίου έκθεση (η οποία θα διαρκέσει μέχρι 4 Ιανουαρίου 2015) με τίτλο "Ming: 50 Years that Changed China". Το χρονικό διάστημα στο οποίο αναφέρεται, δηλαδή 1400-1450 μ.Χ.,  αντιστοιχεί στην εποχή της πρώιμης Αναγέννησης στην Ευρώπη. Εκτός των άλλων, ήταν μια περίδος καλλιτεχνικής λάμψης για την Κίνα, η χρυσή της εποχή: εξαιρετικής ποιότητας πορσελάνες, μεταξωτά, έπιπλα, πίνακες.





Είναι πολύ ενδιαφέρουσες οι διεθνείς καλλιτεχνικές επιρροές στην κλασσική Κινεζική μπλε και άσπρη πορσελάνη: Αρχικά την είχαν εμπνευσθεί από Ιρανικές αισθητικές επιλογές και την ονόμαζαν το "Μουσουλμανικό μπλε". Το εμπόριό της έφθανε τότε μέχρι την Ιταλία. Η έκθεση περιλαμβάνει έναν πίνακα του μεγάλου Ιταλού ζωγράφου Mantegna, στον οποίο πίνακα απεικονίζονται οι Τρείς Μάγοι που προσφέρουν στο νεογέννητο Χριστό ένα πολύτιμο μπωλ από μπλε και άσπρη πορσελάνη.





Ήταν η εποχή που το Πεκίνο έγινε πρωτεύουσα και που η Κίνα είχε αναπτυχθεί και ενοποιηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο.




Το 1499 ο νεαρός αυτοκράτορας Zhengtong, οδηγώντας απερίσκεπτα τον στρατό του ο ίδιος προσωπικά, αιχμαλωτίσθηκε από τους εχθρούς Μογγόλους στη μάχη του Tumu Fort. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για το καθεστώς.





(Από το βιβλίο μου "Συγκριτικό Δίκαιο και Πολιτιστικά Αγαθά", Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2012, σ. 90-93):


Κίνα

Φιλοσοφικοπολιτικές επιρροές

Το δίκαιο γενικά της Κίνας παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, κυρίως ως έκφραση των διαφόρων φιλοσοφικοπολιτικών επιρροών, με κυρίαρχη αυτή της διδασκαλίας του Κομφούκιου (Kong zi) [1], αλλά και του νομικισμού, επιρροές που συνεχίζονται μέχρι και τη σύγχρονη εποχή, παρά τις μεγάλες αναταράξεις στο Κινεζικό κοινωνικοπολιτικό και δικαιικό σύστημα. Ο Κομφουκιανισμός παρέσχε μια ηθική, βασιζόμενη στο ότι ο άνθρωπος είναι (και πρέπει να είναι) καλός, σωστός, δίκαιος, σέβεται τους προγόνους του, είναι πιστός στις αρχές του, στο ότι οι αρχές του πολίτη προηγούνται των στρατιωτικών αρχών, καθώς και στην εκτέλεση τελετουργιών. Ήταν οδηγός για τις πράξεις μιας καλλιεργημένης ανώτερης τάξης, η οποία βασιζόταν στις υπηρεσίες όλων των άλλων τάξεων σε μια ιεραρχικά οργανωμένη κοινωνία[2].
Από τον 11ο μέχρι και τον 17ο αιώνα μ.Χ. κυριάρχησε ο Νεο-Κομφουκιανισμός. Περισσότερο από μια απλή φιλοσοφική σχολή, η κίνηση αυτή ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της δυναστείας Song και είχε ως κύριο σκοπό να εγκαθιδρύσει μια κοινωνική και πολιτική τάξη. Προσδιόρισε και επαναβεβαίωσε (ως μια «αναγέννηση») ένα σύστημα Κινεζικών αξιών× μια θεμειώδη ηθική και μια ορθολογιστική επιστημολογία[3].
Θρησκεία στην Κίνα είναι κυρίως ο Βουδδισμός, με περισσότερες αντιπροσωπευτικές σχολές. Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ πως, ενώ κατά κανόνα ο Βουδδισμός – και ιδίως ο Ινδικός – βασίζεται σε μια αντιρεαλιστική σκέψη, στην Κίνα παρατηρείται μια απομάκρυνση από αυτή και μια προοδευτική προσέγγιση στην ρεαλιστική θεώρηση του κόσμου.
Συχνά στον Δυτικό κόσμο, η Κινεζική φιλοσοφία παρουσιάζεται λανθασμένα ως «μη φιλοσοφία», ως μια μορφή θρησκείας. Έτσι, ο Κομφουκιανισμός και ο Νταοϊσμός[4], δύο κυρίαρχες σχολές σκέψης στην Κινεζική φιλοσοφία, συχνά διδάσκονται στο πλαίσιο μαθήματος για τις παγκόσμιες θρησκείες. Όμως, όπως τονίζεται, η Κινεζική φιλοσοφία δεν είναι απλώς ένας τρόπος ζωής, μια θεωρία που αναζητά πιστούς ή οπαδούς. Έχει τις κοσμολογικές της πεποιθήσεις, ηθικές αρχές, επιστημολογικά επιχειρήματα, καθώς και μεθοδολογία. Σε σχέση με τη Δυτική φιλοσοφία, η Κινεζική φιλοσοφία βασίζεται σε διαφορετικές μεταφυσικές παραδοχές και ακολουθεί διαφορετικές προσεγγίσεις  προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ίδιες κοινωνικές και ηθικές ανησυχίες[5].
Ο συλλογικός όρος «Κινεζικό δίκαιο» καλύπτει μια πολλαπλότητα νομικών συστημάτων[6]. Βασικός κορμός είναι το αυτοκρατορικό Κινεζικό σύστημα γραπτών νόμων, μια εκδήλωση, όπως σημειώνεται, νομικού θετικισμού, το οποίο σύστημα ίσχυσε, με πολυάριθμες τροποποιήσεις, από το 221 π.Χ. μέχρι το 1911[7]. Επίσης πολύ σημαντικά για την κοινωνική πραγματικότητα είναι και τα διάφορα μη κωδικοποιημένα συστήματα Κινεζικών πολιτισμικών κανόνων και αξιών, τα οποία συχνά αναφέρονται υπό τον γενικό τίτλο ηθική του Κομφουκιανισμού. Η γνώση των συστημάτων αυτών είναι ιδιαιτέρως απαραίτητη για την κατανόηση και του αρχαίου αλλά και του σύγχρονου Κινεζικού δικαίου.
Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός των κωδικοποιήσεων στη διάρκεια της Κινεζικής αυτοκρατορίας, αλλά και η ιστορία τους. Αναφέρονται τέσσερις τέτοιες κωδικοποιήσεις – συστηματοποιήσεις γενικότερων περιοχών του δικαίου, όχι απαραίτητα πλήρεις και απολύτως συνεκτικές.
Ο τρίτος αιώνας π.Χ. αποτέλεσε καθοριστική χρονική περίοδο για την Κινεζική ενοποίηση. Το 221 π.Χ., κατά την περίοδο της δυναστείας Qin, ο Βασιλιάς της περιοχής στην οποία επικρατούσε η δυναστεία αυτή, αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. O Zheng ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας της Κίνας και μια από τις πλέον διαβόητες μορφές στην Κινεζική ιστορία. Η δυναστεία Qin διήρκεσε μόνον 15 έτη, λόγω κυρίως της αυστηρότητας των τιμωριών που επέβαλλε[8], ακολουθώντας τις αρχές του Νομικισμού. Στη διάρκεια της ζωής του, ο Zheng σκότωσε εκατοντάδες χιλιάδες υπηκόων του και κατέστρεψε τα ιστορικά αρχεία και τις βιβλιοθήκες διαφόρων βασιλέων.
Στη συνέχεια κυβέρνησε για τέσσερις περίπου αιώνες η δυναστεία Han, η οποία αποκήρυξε τον Νομικισμό (ίσως το 206 π.Χ.) και επισήμως καθιέρωσε τον Κομφουκιανισμό, ως κρατική ιδεολογία, το 196 π.Χ.
Η δεύτερη κωδικοποίηση έγινε περίπου το 200 π.Χ., στη διάρκεια της δυναστείας Han. Μόνον τμήματα του Κώδικα αυτού έχουν διασωθεί, όμως η δομή και οι διατάξεις του φαίνεται να αποτυπώνουν μια μικτή κληρονομιά, απόρροια και του Νομικισμού και του Κομφουκιανισμού[9]. Βασίσθηκε, δηλαδή, στο πρόσφατο παρελθόν του, της δυναστείας Quin και του κυρίαρχου τότε Νομικισμού[10], αλλά και στο μακρινότερο παρελθόν του, πριν τη δυναστεία Qin, όταν κυριαρχούσε ο Κομφουκιανισμός.
Στη συνέχεια, μεταξύ 220 και 589 μ.Χ. υπήρξαν έντονοι εσωτερικοί πόλεμοι και καμία δυναστεία δεν κυβέρνησε ολόκληρη τη χώρα. Παρά τις συγκρούσεις αυτές και τις διαφωνίες και παρά τον «ανταγωνισμό» από άλλες διδασκαλίες, όπως του Νταοϊσμού και του Βουδδισμού, ο Κομφουκιανισμός επέζησε κατ’εκείνη την περίοδο και μάλιστα ενισχύθηκε. Μετά από μια μικρής διάρκειας κυβέρνηση της δυναστείας Sui, το 617 μ.Χ. ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας η δυναστεία Tang και το ίδιο έτος ξεκίνησε η τρίτη κωδικοποίηση του δικαίου της χώρας, βασικότερη εκδοχή της οποίας θεωρείται το κείμενο που εκδόθηκε το 653 μ.Χ.
Ο κώδικας αυτός δίνει έμφαση στην ισορροπία φύσης και κοινωνίας, αντανακλώντας έτσι τη διδασκαλία του διανούμενου και αυτοκρατορικού συμβούλου Dong Zhongshu, ο οποίος είχε ζήσει από το 179 μέχρι το 104 π.Χ., στη διάρκεια της δυναστείας Han[11].
Μετά τη δυναστεία Tang, παρενεβλήθη ένας αιώνας «ξένης» Μογγολικής δυναστείας, της Yuan, και στη συνέχεια άρχισε η δυναστεία Ming, το 1368 μ.Χ. Από τις πρώτες πράξεις της νέας δυναστείας ήταν να ανακοινώσει ότι θα εκδιδόταν νέος κώδικας δικαίου, κάτι που έγινε το ίδιο έτος, το 1368. Επακολούθησαν πέντε αναθεωρήσεις, μεταξύ 1374 και 1397. Η κωδικοποίηση αυτή βασίσθηκε σε μεγάλο βαθμό στην προηγούμενη, της δυναστείας Tang.
Η τραυματική ήττα της Κίνας και το άνοιγμα των λιμανιών της στο Δυτικό εμπόριο, στο τέλος του Πολέμου του Οπίου (1842), προκάλεσε αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα σε όλη την έκταση της χώρας. Η ανικανότητα που επέδειξε η κεντρική κυβέρνηση είχε και ως αποτέλεσμα τη διασάλευση της αίσθησης της ιστορίας και της ταυτότητάς τους και την αναζήτηση ιδεολογικού στηρίγματος για την επανενίσχυση της χώρας τους.
Παρά τις κοσμογονικές αλλαγές που έλαβαν χώρα στην Κίνα κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, στο πολιτικοκοινωνικό πεδίο, άρα και στο δικαιικό, ο συνδυασμός Κομφουκιανισμού και Νομικισμού συνέχισε και συνεχίζει να διαποτίζει τον ιστό του Κινεζικού δικαίου.


[1] Ε. Μουσταΐρα, Συγκριτικό Δίκαιο. Πανεπιστημιακές παραδόσεις, Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, ΑθήναΚομοτηνή 2004, 99 επ.
[2] D. Kuhn, The Age of Confucian Rule. The Song Transformation of China, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass./London 2011, 29-30.
[3] D. Kuhn, The Age of Confucian Rule, The Song Transformation of China, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass./London 2011, 99.
[4] Από τη λέξη Dao, που σημαίνει: η φυσική οδός του σύμπαντος.
[5] JL Liu, An Introduction to Chinese Philosophy. From Ancient Philosophy to Chinese Buddhism, Blackwell Publishing, 2006, xi-xii.
[6] Επίσης, σημειώνεται, ο όρος «Κινεζική γλώσσα» περιλαμβάνει γλωσσολογικά φαινόμενα τόσο ευρέα, ώστε να μην έχει νόημα (ως όρος) εκτός ενός πολιτικού πλαισίου. Βλ. και H. Windrow, From State to Nation: The Forging of the Han through Language Policy in the PRC and Taiwan, 37 New York University Journal of International Law and Politics 373, 376-379 (2005), ο οποίος επισημαίνει πως, λαμβάνοντας υπόψη τον ορισμό που δίνει η επιστήμη της γλωσσολογίας στη γλώσσα, ο οποίος απαιτεί αμοιβαία καταληπτότητα μεταξύ ομιλητών, καταλήγουμε ότι η σύγχρονη Κινεζική γλώσσα στην πραγματικότητα συνίσταται σε έξι με οκτώ διαφορετικές γλώσσες: την Mandarin, ομιλούμενη από περισσότερα από 679 εκατομμύρια ανθρώπους, στη Βόρεια και στη Νοτιοδυτική Κίνα, την Wu, ομιλούμενη από 80 εκατομμύρια ανθρώπους στις επαρχίες Shanghai, Jiangsu και Zhejiang, την Βόρεια και Νότια Min, ομιλούμενη από περίπου 39 εκατομμύρια ανθρώπους στις επαρχίες Fujian και Hainan, καθώς και στην Taiwan, την Yue (γνωστή και ως Καντονέζικη), ομιλούμενη από 50 εκατομμύρια ανθρώπους στην επαρχία Guangdong, στο Χονγκ-Κονγκ και στο Μακάο, την Gan, ομιλούμενη από 23 εκατομμύρια ανθρώπους σε τμήματα των επαρχιών Jiangxi, Hunan, Hubei και Fujian, την Xiang, ομιλούμενη από 46 εκατομμύρια ανθρώπους στην επαρχία Hunan και σε τμήματα της επαρχίας Jiangxi, και την Hakka, ομιλούμενη από 35 εκατομμύρια ανθρώπους σε διάφορα σημεία της νότιας Κίνας.
[7] W. Menski, Comparative Law in a Global Context. The Legal Systems of Asia and Africa, 2nd edition, Cambridge University Press, 2006, 493.
[8] Ο θάνατος, ο ακρωτηριασμός και τα κάτεργα ήσαν οι μόνες ποινές, βλ. και J. Burbank/F. Cooper, Empires in World History. Power and the Politics of Difference, Princeton University Press, Princeton and Oxford 2010, 51.
[9] J.W. Head, Codes, Cultures, Chaos, and Champions: Common Features of Legal Codification Experiences in China, Europe, and North America, 13 Duke Journal of Comparative and International Law 1, 18 (2002).
[10] Μετριάσθηκε κάπως τότε η σκληρότητα των ποινών. Κάποιοι ακρωτηριασμοί καταργήθηκαν και αντικαταστάθηκαν από σωματική τιμωρία και παρασχέθηκαν δύο δυνατότητες μετριασμού μιας ποινής: αφενός η αμνηστία, η οποία κατά κανόνα χορηγούνταν σε ολόκληρη τάξη ανθρώπων, με αφορμή κάποια χαρούμενη αυτοκρατορική γιορτή, αφετέρου η μετάνοια και η συνεπακόλουθη εξαγορά της ποινής, βλ. και J. Burbank/F. Cooper, Empires in World History, Power and the Politics of Difference, Princeton University Press, Princeton and Oxford 2010, 51.
[11] Η θεωρία του συμπεριλάμβανε τη διάκριση yin-yang, και τη σημασία των «πέντε στοιχείων», του ξύλου, της φωτιάς, του εδάφους, του μετάλου και του νερού. Ο κώδικας Tang παρουσιάζει αυτή τη βασική ανάγκη για αρμονία με διάφορους τρόπους. Ο ίδιος ο Κώδικας εκπροσωπεί το yin, τη σκοτεινή πλευρά του κοινωνικού ελέγχου, αντίθετα με την επιρροή yang των τελετουργικών, της ηθικής και της εκπαίδευσης. Και η επιβολή θανατικής ποινής εκφράζει επίσης τη διάκριση yin-yang. Ο θάνατος υπέκειτο στο yin ή στην αρνητική εξουσία και υπήρχαν δύο τρόποι εκτέλεσης της θανατικής ποινής, ο στραγγαλισμός και ο αποκεφαλισμός – το 2 είναι ένας yin αριθμός. Επίσης ο Κώδικας έχει πολλά «πέντε» (όπως π.χ. πέντε τρόπους ποινής) και ο συνοδευτικός του Κώδικα σχολιασμός αναφέρει ρητά πως ο αριθμός αυτός αποτελεί μίμηση των πέντε στοιχείων, βλ. J.W. Head, Codes, Cultures, Chaos, and Champions: Common Features of Legal Codification Experiences in China, Europe, and North America, 13 Duke Journal of Comparative and International Law 1, 27-28 (2002).