"Comparing Legal Cultures - Σύγκριση Νομικών Πολιτισμών" - Λίγο πριν τα Χριστούγεννα

Τα Χριστούγεννα φτάνουν.

Σήμερα ήταν η σειρά των μεταπτυχιακών φοιτητών του μαθήματός μου "Σύγκριση Νομικών Πολιτισμών", για την προΧριστουγεννιάτικη φωτογραφία μας!

                                                                ¡Feliz Navidad!                    

Μεταπτυχιακοί φοιτητές μου και εγώ - Συγκριτικό Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο

Τελευταίο μάθημα πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων. Τείνει να γίνει παράδοση η "οικογενειακή φωτογραφία" με τους φοιτητές μου, στα μαθήματα που διδάσκω.

Σήμερα ήταν η σειρά των μεταπτυχιακών φοιτητών μου, στο μάθημα Συγκριτικό Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο.

Στέλνω τις καλύτερες ευχές μου! Καλά Χριστούγεννα και Χαρούμενο 2019!

Danse et Droit

"Εγώ ποιος είμαι; Ποιος είμαι;"

Το πρόσφατο βιβλίο του Kwame Anthony Appiah, "The Lies that Bind. Rethinking Identity. Creed, Country, Colour, Class, Culture", Profile Books, 2018, πραγματεύεται ζητήματα ταυτότητας. Αγαπημένο μου θέμα, η ταυτότητα, παλαιά, τώρα, πάντα.


"This book is full of family stories becausε I want to explore the ways in which narratives like these shape our sense of who we are. Each person's sense of self is bound to be shaped by his or her own background, beginning with family but spreading out in many directions - to nationality, which binds us to places; to gender, which connects each of us with roughly half the species; and to such categories as class, sexuality, race, and religion, which all transcend our local affiliations." (pp. xii-xiii)

Θεωρώ αυτό το κομμάτι κορυφαίο:

"There is a liberal fantasy in which identities are merely chosen, so we are all free to be what we choose to be. But identities without demands would be useless to us. Identities work only because, once they get their grip on us, they command us, speaking to us as an inner voice; and because others, seeing who they think we are, call on us, too. If you do not care for the shapes your identities have taken, you cannot simply refuse them; they are not yours alone. You have to work with others inside and outside the labeled group in order to reframe them so they fit you better; and you can do that collective work only if you recognize that the results must serve others as well." (pp. 217-218)

Για την ταυτότητά του, αναρωτιέται και "Ο Ορφανός Τζάο", λίγο πριν το τέλος της συγκλονιστικής παράστασης που είχα τη χαρά να δω στο Εθνικό Θέατρο.

https://www.facebook.com/pg/EthnikoTheatro/photos/?tab=album&album_id=2354872047875215&__xts__%5B0%5D=68.ARDVlAevwKtRLLAeM9MINdVd-NLoSv_vBX6kkcFJC5Mpn3tKhJBKt41ipwG_-nM_2O9U0hJocF4YtVEyZHl-5CxyB8YBca-TbWYsY-CTCmdofqHOHzAUxhJhtmXVQBASk3P8YnlrkqXWOBYNoAzqyn8mZtukzncj7mW4APCNPd9ADmbhWaLqZyPvg0JIvgKXyS3FtRV_5srE6rqcElVMt-UkPrcm1h8-gwXn65El_bWkuyVjLy5a7DJJiCzrGqbaElefKqoOIfia0ghZw5qQkEIIqXmdK_42DMKnRbHX3Yop_qhkHBdd2wSoYJdMzPn4KsQDbth-ahBNVvUkNEL9CtI-Tuc6VRYbvOqRIHhfPalKfnDeZHkajlC76TEg9SAa3p7jm-N5D9k5I-DhzOc0KTdDe3LnUyE&__tn__=-UCH-R


Οι δύο πρώτες φωτογραφίες είναι δικές μου, η τρίτη είναι από την ιστοσελίδα του Εθνικού Θεάτρου.

Fahreneit 451 - "He loved books. He wrote like a man who loved books."

Η καινούρια παράσταση που πριν λίγες μέρες ανέβηκε στο θέατρο Πόρτα, παράσταση που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών, το καλοκαίρι που πέρασε, είναι μια ακόμα αριστοτεχνική δημιουργία του Θωμά Μοσχόπουλου και των συνεργατών του.

"Φαρενάιτ 451", διαβάστε για την παράσταση στην ιστοσελίδα του θεάτρου:

http://www.porta-theatre.gr/index.php/theatro-plays/262-fahrenheit?fbclid=IwAR0xEqnFPHdbjBIjyA-dMi6RTmkoJ9IJs6649qTQVJKVbQt69_bzMeTIuck


Ray Bradbury, ο συγγραφέας αυτού του δυστοπικού - όπως όλοι το θεωρούν - έργου, του "Φαρενάιτ 451": έζησε μέχρι τα 91 του, μέχρι τον Ιούνιο του 2012.

"Αγαπούσε τα βιβλία. Έγραφε όπως κάποιος που αγαπούσε τα βιβλία" (προτιμώ τον παρατατικό, παρά το ότι στο πρωτότυπο είναι αόριστος):

https://www.washingtonpost.com/blogs/compost/post/ray-bradbury-lover-of-books/2012/06/06/gJQA659wIV_blog.html?utm_term=.d4ad15a78c4b

Το έργο έχει μια παράξενη, θλιβερή απελπισία, σημειώνεται. Ο συγγραφέας γνώριζε πως δεν χρειαζόταν να κάψουν οι άνθρωποι βιβλία, για να τα καταστρέψουν. Έζησε αρκετά ώστε να δει αυτή τη θλίψη να ωριμάζει, τις οθόνες να καλύπτουν τοίχους, τα ακουστικά να κλείνουν τα αυτιά μας και τα βιβλία να εξαφανίζονται στο μεταλλικό πλαίσιο της ηλεκτρονικής ανάγνωσης. Του προκαλούσαν οδύνη όλα αυτά.

https://www.theguardian.com/stage/2015/jun/29/451-review-periplum-greenwich-docklands-festival-ray-bradbury-fahrenheit-451

Το θεατρικό κείμενο δεν είναι προσαρμογή απλή του μυθιστορήματος/βιβλίου. Αν όμως έχει διαβάσει κάποιος το βιβλίο (δυστυχώς δεν το έχω διαβάσει...) απορροφά πολύ πιο έντονα αυτό που βλέπει, στη θεατρική παράσταση.


https://www.broadwayworld.com/austin/article/BWW-Review-FAHRENHEIT-451-by-Different-Stages-At-The-Vortex-20161121

Είχε δηλώσει ο συγγραφέας ότι είχε γράψει το βιβλίο με αφορμή την ανησυχία του για την εποχή του Μακαρθισμού και την απειλή του καψίματος των βιβλίων. Αργότερα όμως, δήλωσε πως το βιβλίο του ήταν σχόλιο στο πως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μειώνουν, συρρικνώνουν το ενδιαφέρον για διάβασμα λογοτεχνίας.


https://www.nytimes.com/2006/03/25/theater/reviews/godlight-theaters-fahrenheit-451-offers-hot-ideas-for-the.html

Το ενδιαφέρον είναι, πως τώρα τα βιβλία είναι πολύ περισσότερα από ποτέ. Άρα, θα έλεγε κανείς ότι δεν επαληθεύτηκε ο φόβος του συγγραφέα. Όμως, όπως επισημαίνεται, ο συναγερμός τον οποίο χτύπησε ο Bradbury αφορά και στην υπερφορτωμένη σε πληροφορίες εποχή μας. Αυτό προφανώς είναι σε βάρος της προσωπικής συγκέντρωσης και αναγνωστικής απόλαυσης.


Οι γιγαντοοθόνες στη σκηνή του θεάτρου Πόρτα υψώνονται απειλητικά, έτοιμες να ρουφήξουν τους θεατές τους - επάνω στη & κάτω από τη σκηνή. Η αγριάδα και οι διαταγές να πέσουν τα βιβλία στην πυρά, μας αναστάτωναν, μας αγρίευαν, μας απέλπιζαν... Άρχισα να ανατριχιάζω με τη σκέψη ότι θα μπορούσαν να μου κάψουν τα βιβλία μου και να νοιώθω ενοχές που κάποιες φορές γκρινιάζω (στον εαυτό μου) για το ότι όλη μου η ζωή, κυριολεκτικά και μεταφορικά, είναι περιστοιχισμένη από άπειρες στοίβες βιβλία... Σχεδόν καταλάβαινα την κυρία (θεσπέσια Ξένια Καλογεροπούλου!!!) που προτίμησε να καεί μαζί τους...

Αλέξανδρος Λογοθέτης (πάντα θαύμαζα την ήσυχη ερμηνευτική του δεξιοτεχνία!), Άννα Μάσχα (ανατριχιαστικά σκληρή ώς όφειλε, αφήνοντας χαραμάδες ελπίδας με λόγια από σπουδαία βιβλία). Ευδοκία Ρουμελιώτη (αποκάλυψη!), Κίττυ Παϊταζόγλου, Χάρης Τσιτσάκης, Μάνος Γαλανής, Θάνος Λέκκας: ήσαν όλοι τους υπέροχοι!

Καίγονται τα βιβλία με πολλούς τρόπους... και στην Ανατολή και στη Δύση, με την ενίσχυση της ανοησίας, της αφασίας που προκαλείται [και] με τον πολλαπλασιασμό των ασύλληπτα αφελών εικόνων και εκπομπών σε οθόνες, με την απόλυτη παθητικότητα των θεατών αυτών των εικόνων, θεατών που σταδιακά καθίστανται ανίκανοι να συγκεντρωθούν στην ανάγνωση βιβλίων και που η σκέψη τους, αναπόφευκτα, εξασθενεί επικίνδυνα...


Τα links είναι σε κείμενα/κριτικές θεατρικών παραστάσεων σε άλλες χώρες.

Οι φωτογραφίες είναι από το διαδίκτυο.

Narratives of Laws, Narratives of Peoples

Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενό μου αυτό, το οποίο δημοσιεύθηκε στον συλλογικό τόμο Comparative Law and Anthropology, σε μορφή προγενέστερη της δημοσιευμένης (όπως απαιτεί ο εκδοτικός οίκος):


https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3270426

Στις φωτογραφίες (δικές μου), χρυσά κοσμήματα και άλλα, από τους τάφους των Μυκηνών. Βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας.

Diversity in Culture

"The planet is a rich place because of diversity in plants and animals and culture. The diversity has enriched the human trajectory. Erecting bounded categories only makes social transformation in an old globalized world one of disconnectedness - a mirage. As many are beginning to recognize, notions of exceptionalism and hubris pose both short and long-run obstacles to survival for our shrinking planet. The Arab Spring and the Occupy movements are indications of a widespread rethinking of future directions."


Laura Nader "Culture and Dignity. Dialogues Between the Middle East and the West", Wiley-Blackwell 2013, Preface p. xx

Οι φωτογραφίες είναι δικές μου, από το Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.

"Ο χρυσός, περισσός"

Έχοντας θαυμάσει κάποιους από τους συντελεστές αυτής της παράστασης, στους Χαλασοχώρηδες του Παπαδιαμάντη, πριν 5 χρόνια, ήμουν πέρα από σίγουρη για το όμορφο αποτέλεσμα και αυτής. Όμως η παράσταση ξεπέρασε τις προσδοκίες μου, είναι ένα μικρό αριστούργημα - και αυτή!!!

Κώστας Παπακωνσταντίνου (και σκηνοθέτης - μα πώς γεννάει τόσο ευφάνταστες ιδέες για την παρουσίαση αυτών των έργων;!), Αγγελική Μαρίνου (εξαιρετική! - εναλλακτικά θα παίζει και η Χαρά Δημητριάδη, εύχομαι και σε αυτήν τα καλύτερα!), Ελισσαίος Βλάχος (συναρπαστικός!)

Δείτε λεπτομέρειες για την παράσταση:
https://www.elculture.gr/blog/%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BE%CF%8D-%CF%80%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BD%CE%B5%CE%B1%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CF%89%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CE%B2%CE%B9%CE%B6%CF%85%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%8D-%CF%83%CE%B5-%CF%83%CE%BA%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%BA%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%85/

Η υπέροχη γλώσσα, η απίστευτα χυμώδης γλώσσα του μεγίστου Γεωργίου Βιζυηνού, γλώσσα που μπορεί

να σε ανεβάσει στα ύψη: "Η επιφυλακτικότης εν τε τη φράσει και τη φωνή, η ατολμία εν τω βλέμματι της κόρης, διήγειρον εν εμοί παράδοξον αγαλλιάσεως αίσθημα."

να σου προκαλέσει γάργαρο γέλιο: "Εκεί θα συναντήσωσι μίαν φιλαρεσκον ταξειδεύτριαν. Προ μικρού εισέτι περιεβόμβουν αποθεούντες αυτήν οι θαυμασταί."

να σε κάνει να αισθανθείς τη λύπη, την απελπισία...: "Εν είδος μισανθρωπικού αισθήματος ενεφώλευεν εν τη καρδία μου* εν πικρόν, απεριγράπτως συγκινητικόν παράπονον εκάθητο επί των χειλέων μου."

Πόσο δίκιο είχε...:

"Ο χρυσός,
περισσός,
δεν ποιεί την ευτυχίαν,
την χαράν ημών"

Οι φωτογραφίες είναι από το διαδίκτυο.

International Insolvency Law

                                   Στη μνήμη των γονιών μου - To my parents' memory

https://www.springer.com/us/book/9783030044497

Implicit - Explicit

Το αγαπώ πολύ αυτό το κείμενο. Με είχε παιδέψει αρκετά, μέχρι να το ολοκληρώσω:

http://lsolum.typepad.com/legaltheory/2018/07/moustaira-on-implicit-explicit-legal-pluralism.html

It was and is a great honour. Grateful.

https://1995unidroitcap.org/article-37-art-collections/

Συρρικνώνεται η σκέψη μας επικίνδυνα...

Γιατί να κάνουμε Αρχαία Ελληνικά και Λατινικά στο σχολείο, αφού κύριο μέλημά μας είναι να βγάλουμε όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα και να κάνουμε εξωτικές διακοπές; Ή, αν δεν τα καταφέρουμε να βγάλουμε τόσα χρήματα, το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να έχουμε μια δουλειά και κάποια χρήματα για να καλύψουμε ανάγκες και, αν μένει κάτι, να πίνουμε κανένα φραπέ ή κατά προτίμηση φρέντο, ως Νεοέλληνες; Σε τι μας χρειάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά; Αφού το μυαλό μας έτσι κι αλλιώς θα βουλιάξει στην καθημερινότητα και οι φιλοδοξίες μας θα είναι να πάμε στα στέκια της μόδας και θα φθονούμε όσους μπορούν να το κάνουν, αν εμείς δεν μπορούμε;

Στην Γ' Λυκείου πήγα Κλασσικό, όπως έχω πει και άλλη φορά, νομίζω. Στις προηγούμενες δύο τάξεις ήμουν στο Πρακτικό, γιατί ήθελα να πάω στο Πολυτεχνείο. Θυμάμαι ότι την τελευταία ημέρα των εξετάσεων, της Β' Λυκείου (στην πραγματικότητα πήγα Ε' Γυμνασίου και Γ' Λυκείου - έπεσα στην αλλαγή!), που είχαμε δώσει Αρχαία, πήγαμε 3-4 για μπάνιο στην Αρβανιτιά, στο Ναύπλιο, και μέσα στη θάλασσα (εννοείται και από τη χαρά μας που είχαμε τελειώσει τις εξετάσεις) απαγγέλλαμε Αντιγόνη! Θυμόμαστε απ'έξω κομμάτια. Αν σας φαίνεται πεζό και περιττό, απλώς σας λυπάμαι. Δεν έχετε ιδέα πόσο εξασκείται το μυαλό και πόσο μένουν όλα αυτά στη σκέψη, σε όλη τη ζωή του ανθρώπου.

Όταν αποφάσισα (τέλος Αυγούστου, προς Γ' Λυκείου) να αλλάξω κατεύθυνση και να πάω Νομική, έπρεπε να δώσω Λατινικά για να πάω στο Κλασσικό. Δεν είχα όμως μάθει ποτέ. Έκανα ιδιαίτερα για 15 ημέρες (12, μου έλεγε η μητέρα μου) με μία ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ Καθηγήτρια και εξαιρετικά καλλιεργημένη και όλα πήγαν πολύ καλά. Τι κέρδισα; Πολλά. Η δομή μιας γλώσσας είναι τρόπος να βλέπουμε τον κόσμο, που λέει και ο George Steiner.

Ανοίγει το μυαλό σε κόσμους απέραντους, μαθαίνοντας. Ρομπότ θα καταντήσουμε, αν αφαιρούμε συνέχεια...

Κάποτε, πριν από πολλά χρόνια, έκανα αγγλικά με έναν Άγγλο παλιάς κοπής αριστοκράτη, ο οποίος μας έλεγε¨"σας θαυμάζω εσάς τους Έλληνες, γιατί πάτε στο Πανεπιστήμιο, για το Πανεπιστήμιο, ενώ οι περισσότεροι Άγγλοι λένε 'να τελειώσουμε το σχολείο, να πιάσουμε μια δουλειά, να μπορούμε να πάρουμε ένα πακέτο τσιγάρα'".

Καταργώντας τη διδασκαλία βασικών μαθημάτων, είμαστε κι εμείς σε καλό δρόμο...

La tutela delle collezioni d’arte tra diritto pubblico e diritto privato: uno sguardo al contesto internazionale

Σήμερα "κυκλοφόρησε" το τεύχος του ιταλικού ηλεκτρονικού περιοδικού Aedon/Rivista di arti e diritto on line, στο οποίο περιλαμβάνεται και το άρθρο μου με τον τίτλο "La tutela delle collezioni d'arte tra diritto pubblico e diritto privato: uno sguardo al contesto internazionale".  

Μεγάλη μου χαρά και τιμή.

http://www.aedon.mulino.it/archivio/2018/2/moustaira.htm

Τις φωτογραφίες τις είχα βγάλει στις 8.5.2015, στα Musei Capitolini, στη Ρώμη, όπου γινόταν συνέδριο του Unidroit.

Θεσμοφοριάζουσες - 27.7.2018

Θεσμοφοριάζουσες: Μια μεταξένια παράσταση!!!

Και οι κυρίες ήσαν εξαιρετικές, αλλά οι

Μάκης Παπαδημητρίου, Γιώργος Χρυσοστόμου, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Γιώργος Παπαγεωργίου

κέντησαν!!!

Τα συγχαρητήριά μου!!!

Μια μεταξένια, επίσης, κριτική, από τον καλύτερο ίσως κριτικό θεάτρου της εποχής μας:

http://www.efsyn.gr/arthro/sampanize-vradia-oneiroy-kai-fantasias

Ποίημα, η ολοκαίνουργια μετάφραση του Παντελή Μπουκάλα!

Εκτός από την πρώτη φωτογραφία που είναι δική μου, οι άλλες είναι από το διαδίκτυο.

Η πορεία του Ισλάμ στις χώρες του Μαγκρέμπ

26 Μαΐου 2016, το Ινστιτούτο για τη Μεσόγειο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου (EPLO) διοργάνωσε, σε συνεργασία με το Μεσογειακό Εργαστήριο Δημοσίου Δικαίου, Συνέδριο με θέμα "Δίκαιο και Θρησκεία στη Μεσόγειο".


Στο πλαίσιο του συνεδρίου είχα και εγώ τη χαρά και την τιμή να μιλήσω με θέμα: "Η πορεία του Ισλάμ στις χώρες του Μαγκρέμπ".


Οι εισηγήσεις του συνεδρίου αυτού εκδόθηκαν φέτος, ως Τόμος 3, Volume 3, στη σειρά: Mediterranean Agenda.

Objects of art are a language

"Because objects of art are expressive, they are a language. Rather they are many languages. For each art has its own medium and that medium is especially fitted for one kind of communication. Each medium says something that cannot be uttered as well or as completely in any other tongue.

Language exists only when it is listened to as well as spoken. The hearer is an indispensable partner. The work of art is complete only as it works in the experience of others than the one who created it. Thus language involves what logicians call a triadic relation. There is the speaker, the thing said, and the one spoken to. The external object, the product of art, is the connecting link between artist and audience.

Even when the artist works in solitude all three terms are present. The work is there in progress, and the artist has to become vicariously the receiving audience. He can speak only as his work appeals to him as one spoken to through what he perceives. He observes and understands as a third person might note and interpret. Matisse is reported to have said: "When a painting is finished, it is like a new-born child. The artist himself must have time for understanding it." It must be lived with as a child is lived with, if we are to grasp the meaning of his being."

John Dewey, Art as Experience, pp. 110-111.